του Μαριου Μπίκα

 
΄Εβδομο :  Οι οπλαρχηγοί που έλαβαν μέρος στη μάχη για την κατά-ληψη της Σκάλας της Παραμυθιάς

Δ   .  Ο Ζωτικιώτης οπλαρχηγός Αθανάσιος Καρράς (1881-1941)

Ο Ζωτικιώτης οπλαρχηγός  Αθανάσιος Καρράς,  αδερφός του επίσης οπλαρχηγού Γεωργίου, είναι κατά τρία έτη νεώτερός του.  Στην άλλη-λογραφία τους με τον αρχηγό του Ηπειρώτικου Στρατεύματος  Ηπείρου  Δημήτριο Τ. Νότη Μπότσαρη, ως αποστολέας και αποδέκτης αυτής απαντάται ο Γεώργιος. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Αθανάσιος ήταν κατώτερος σε πολεμικές αρετές και ικανότητες από τον αδερφό του . Αντίθετα. Μαζί υπέστησαν όλες τις διώξεις των Τούρκων κατακτητών και τις στερήσεις που προέκυψαν απ’ αυτές. Μαζί απόλαυσαν τις χαρές της νίκης και τις πίκρες της ήττας.

Μαζί έπαιρναν τις αποφάσεις για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του εχθρού και την καλύτερη συνεργασία με τα άλλα Αντάρτικα και Εθελοντικά Σώματα της περιο-χής. Αδελφική αντιζηλία δεν υπήρχε αναμεταξύ τους. Η αδελφική αγάπη υπερίσχυε όλων των άλλων μικροτήτων. Το γεγονός όμως ότι ο Γεώργιος φερόταν ως αρχηγός του Αντάρτικου Σώματος που είχαν σχηματίσει, οφείλεται στην οικογενειακή συνήθεια που  ίσχυε και εξακολουθεί ακόμα σήμερα να ισχύει στην ΄Ηπειρο. Σύμφωνα με αυτή   ως αρχηγός των αδελφών αναγνωρίζεται  ο πρωτότοκος.

Παρά ταύτα, στο Αρχείο του Δημήτρη Μπότσαρη βρέθηκε και μία επιστολή, που είχε αποκλειστικά ως αποστολέα τον Αθανάσιο Καρρά και παραλήπτη το Δημ. Μπότσαρη. Η επιστολή αυτή, φέροντας και τη σφραγίδα του Οπλαρχηγού Γεωργίου Καρρά (αδελφού του), αποδει-κνύει, όχι μόνο τη στενή συνεργασία των δύο αδελφών, αλλά  και την εμπιστοσύνη του ενός προς τον άλλο.

Στο δεύτερο δεκαήμερο του Νοεμβρίου του 1912 η επιστολή του Αθα-νάσιου Καρρά είναι η μόνη που πληροφορεί τον αρχηγό του  Μικτού Στρατεύματος της Ηπείρου για τη στρατιωτική  κατάσταση που επικρα-τούσε στη Σκάλα της Παραμυθιάς. Επίσης, από το περιεχόμενο της επιστολής αυτής, αλλά και από άλλες γραπτές πηγές, συμπεραίνεται ότι   
ο Γεώργιος Καρράς στις 10.11.1912 (ημερομηνία αποστολής της επιστο-      λής), βρισκόταν στη Σκάλα της Παραμυθιάς  και είχε επαφή με τον αδελφό του και τους άλλους  Οπλαρχηγούς που έδρευαν στο Πετούσι.
                      
                               Ο Οπλαρχηγός Αθανάσιος Καρράς.

              Φωτό : Από το Αρχείο του Παναγιώτη Καρρά προέδρου της ΑΖΑ
              Η πρωτότυπη φωτό βρίσκεται στο οικογενειακό Αρχείο του Γιάννη
              Καρρά, γιου του Αθανασίου

Κ.Δ. Στεργιόπουλου  :  «  Το μικρόν Ηπειρωτικόν Στράτευμα κατά την ελευθέρωση της Ηπείρου (Οκτώβριος – Νοέμβριος  1912 ), Αθήνα 1968,  

σελ. 223-224

«    Άρ. 168  (ΑΜ)

΄Εν Πετούσι  Νοεμβρίου 10. 1912

΄Αξιε Αρχηγέ  Δημητράκη  Νότη  Πότζαρην,  ασπάζομεν, χαίρομεν άμποτες  να είστε καλά.  Μάθε από μέρους εμού. Σήμερον εμβήκαν εις την Σκάλαν, έστειλαν εις το Πόποβον. Δια να τον τζουπαένε εις την Σκάλα … τι τους γράφουν δεν τον φέρετε. Θα έρθουμεν να σας κάψωμεν. Εμείς έχουμε απόφαση, αν θαλα κουνίσουν προς υμάς  θα τους βαρέσομεν. Παρακαλώ να μας γράψεις από αυτού . Πώς πάνι ο πόλεμος;  Ενταύθα εις απάντηση.
                                            
                                                                   Αθανάσιος Καράς  »

(βλ. π. κ. την ίδια επιστολή στην πρωτότυπη χειρόγραφη μορφή της με τη σφραγίδα του Γεωργίου Καρρά)

Στην επιστολή αυτή ο Αθανάσιος Καρράς  την  10.11.1912, ευρισκόμε-νος   στο χωριό  Πετούσι, σήμερα Τ.Κ. του Δήμου Σουλίου, πληροφό-ρησε το Δημήτρη Μπότσαρη  για την είσοδο Τούρκων στη Σκάλα της Παραμυθιάς, για το γράμμα που έστειλαν οι ΄Ελληνες της Σκάλας προς το Πόποβο, ζητώντας βοήθεια και για την  απόφαση που πήραν  να βαρέ-σουν και να κάψουν τους Τούρκους αυτούς, αν κινηθούν προς τα μέρη τους.  Επίσης παρακαλεί το Δ. Μπότσαρη να του γράψει για τη απόφαση αυτή  και τον ρωτά πώς  εξελίσσεται ο πόλεμος στην περιοχή του.
Απαντητική επιστολή του Δημήτρη Μπότσαρη προς τον Αθανάσιο Καρρά δεν υπάρχει.  Αυτό, μάλλον, οφείλεται στο γεγονός ότι την εποχή αυτή, από τις 08.11.1912, ο Δημήτριος Μπότσαρης, τραυματιστείς στο δεξί του πόδι,  βρισκόταν για εγχείρηση στο ιταλικό νοσοκομείο της ΄Αρτας. Επίσης με Διαταγή του Αρχηγού των Ενόπλων δυνάμεων της Ηπείρου Στρατηγού Σαπουντζάκη, εξαιτίας του τραύματός του,  αντικα-ταστάθηκε στις 16.11.1912 από τον αντισυνταγματάρχη Χρήστο Μαλάμο.

- Σπύρου Μουσελίμη : « Το Πόποβο », Γιάννινα 1970, σελ. 48

 «  Στις 24 Οχτώβρη 1912 οι Ποποβίτες κάνουν επίθεση κατά της Κακής Σκάλας και του Κάστρου του Ελευθεροχωρίου και τα καταλαμβάνουν. Η κατάληψη των στενών του Ελευθεροχωρίου (Κάστρου και Σκάλας) κατατρομάζει τους Τούρκους. Γι’ αυτό οι αγάδες σε σύντομο χρονικό διάστημα, συγκεντρώνουν πολλές δυνάμεις, αντεπιτίθενται και τα ξαναπαίρνουν »  

Συγκρίνοντας τα γραφόμενα του Σπύρου Μουσελίμη, κυρίως, τις τελευ-ταίες δύο γραμμές  με την επιστολή του Αθανάσιου Καρρά, συμπεραί-νεται ότι στις 10.11.1912 οι Τούρκοι ξαναπήραν τη Σκάλα της Παρα-μυθιάς και το Κάστρο του Ελευθεροχωρίου.
 
Δύο ακόμη επιστολές του Δημήτρη Μπότσαρη …

Δύο ακόμα επιστολές του Δημήτρη Μπότσαρη : Η πρώτή απευθύνεται προς τους Οπλαρχηγούς Γεώργιο Καρρά και Νικόλαο Κουτούπη και η δεύτερη προς το Αρχηγείο Στρατού Ηπείρου και έχει σχέση με τις  πληροφορίες που του παρείχε ο  Οπλαρχηγός  Γεώργιος Καρράς :

Κ.Δ. Στεργιόπουλου (ό.α.)  Σελ. 144

«  Αρ. 49 (ΑΜ)
                            Παλαιοχώρι 24 8βρίου  1912 (Αυγή)  

                   Γεώργιο Καρά και Νικόλαο Κουτούπη
                                     Οπλαρχηγούς       

Συγκεντρώσατε όσους δυνηθείτε περισσοτέρους οπλοφόρους από τα χωρία Λιβίκιστα, Λιβγιάχοβο, Βελανιδιά, Πράδαλα, Πετούσι, Πόποβο, Λευθε-ροχώρι, κ.τ.λ.
Κρατήσατε δι’ ισχυρού τμήματος την Σκάλα της Παραμυθιάς, τους δε υπο-λοίπους χρησιμοποιήσατε όπως θέλετε, ώστε να εξασφαλίσητε ότι δεν θα περάσει ο εχθρός. Προσπαθήσατε να επιφέρητε και σεις βλάβες εις τον εχθρό.
Απαιτώ όλοι οι χωρικοί να δεικνύουν απόλυτο υπακοή εις ό,τι διατάσητε σχετικώς προς τον πόλεμο, άλλως πάντα δυστροπούντα συλλάβετε και αποστείλατε προς εμέ εις Βοργιάδες. Να εννοήσουν οι κάτοικοι ότι εκ του πατριωτισμού των εξαρτάται η επιτυχία του έργου μας.
                                                                                             Μπότσαρης   »

Σύμφωνα με την παραπάνω επιστολή, ο Δημ. Μπότσαρης διατάζει τους Οπλαρχηγούς Γεώργιο Καρρά και Νικόλαο Κουτούπη :  
-  Να συγκεντρώσουν, όσους μπορούν περισσότερους οπλοφόρους από τα γύρω χωριά…
-  Να κρατήσουν τη Σκάλα της Παραμυθιάς  για να μην περάσει ο εχθρός από την Παραμυθιά προς τα Γιάννενα και τ’ ανάπαλι  
Και, αν κάποιος από τους χωρικούς δεν υπακούσει στις διαταγές τους, να τον συλλάβουν και να τον αποστείλουν αμέσως στο Αρχηγείο του στους Βοργιάδες. Αυτό δύναται να ερμηνευτεί ότι υπήρχαν την εποχή αυτή και χωρικοί που για διαφόρους λόγους δυστροπούσαν απέναντι στους Οπλαρχηγούς.  Η ανθελληνική αυτή δράση, ευτυχώς, ολίγων χωρικών καυτηριάστηκε από το Δημήτριο Μπότσαρη και σ’ άλλες επιστολές του, απευθυνόμενες προς τους Οπλαρχηγούς των Αντάρτικων Σωμάτων και των αξιωματικών του τακτικού στρατού.

«    Αρ.50 (ΑΜ – ΠΕ 275)  (σ.σ. ΠΕ = Πολεμική ΄Εκθεση)

              Παλαιοχώρι 24 8βρίου 1912 ( ώρα 7 π.μ.)

Αρχηγείο Στρατού Ηπείρου
                                                  ΄Αρτα

Εχθρικός τακτικός στρατός, αναφέρει ο οπλαρχηγός μου Γεώργιος Καρράς δυνάμεως 700 περίπου ανδρών ευρίσκεται εις Παραμυθιά. Διέταξα, όπως καταληφθεί η Σκάλα της Παραμυθιάς και άλλαι αμυντικαί θέσεις υπό 200 οπλοφόρων χωρικών. Μολονότι η προς τα εκεί παρουσία μου ήτο απαραίτητος, έσπευσα να συμμορφωθώ προς υμ. Διαταγή διευ-θυνόμενος δια συντόνου πορείας  δια Βαργιάδων προς τας Β. κλιτείς Μικράς Ολίτσικας.
Μέχρι της χθες εχθρικαί προφυλακαί ευρίσκοντο εις Κουκλέσι, ήτο δε κατηλλημένη η παρά το Χάνι Σεφήκ στενωπός υπό του εχθρού.
Διέταξα την συγκέντρωσιν των οπλοφόρων χωρικών, ήτις αύριο περατω-θήσεται.
Παρακαλώ, όπως με καταστήσητε κοινωνόν νεωτέρων σας αποφάσεων.

                                                                       Μπότσαρης »

Η παραπάνω επιστολή του Δ. Μπότσαρη απευθύνεται προς το Αρχηγείο Στρατού Ηπείρου αναφέροντας ότι, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Οπλαρχηγού του Γεωργίου Καρρά, 700 Τούρκοι στρατιώτες του τακτικού στρατού έφθασαν στην Παραμυθιά.  Επίσης  κάνει γνωστό στο Αρχηγείο ότι διέταξε τους Οπλαρχηγούς να καταλάβουν τη Σκάλα της Παραμυθιάς και  τις άλλες αμυντικές θέσεις της περιοχής.
Οι παραπάνω επιστολές ταυτίζονται με την άποψη του Σπύρου Μουσε-λίμη περί κατάληψης της Σκάλας της Παραμυθιάς την 24.10.1912 (βλέπ. π.π.)

Η Σφραγίδα του Γιώργου Καρρά.

Στη χειρόγραφη  υπ’ αρ. 46/5 Νοεμβρίου 1912    απαντητική επιστολή των οπλαρχηγών της περιοχής Ποπόβου  προς τον αρχηγό του Μικτού Σώματος Ηπείρου Δημήτριο Μπότσαρη υπάρχουν στη σελίδα 2, πριν από τις υπογραφές των Αρχηγών, των Οπλαρχηγών και των Σωμα-ταρχών οι σφραγίδες  του Νικόλαου Κουτούπη και του Γεωργίου Καρρά. Επίσης η  σφραγίδα  του Γεωργίου Καρρά υπάρχει και στην υπ’ αριθμ. 168/10.11.1912 επιστολή του Αθανάσιου Καρρά, αδελφού του Γεωργίου.
 Η σφραγίδα του Γεωργίου Καρρά είναι στρόγγυλη.    Φέρει με κεφαλαία γράμματα το ονοματεπώνυμό του : ΓΕΩΡΓ. ΚΑΡΑΣ. Στο μέσον σταυρό και στο κάτω μέρος της ένα σχήμα (σύμβολο), ομοιάζον με λουλούδι (;) ή με πουλί (;), ίσως περιστέρι, έχοντας ανοικτές τις φτερούγες του και το ράμφος του  σηκωμένο προς τα πάνω, να πλησιάζει το κάτω μέρος του σταυρού.      


 

   Η σφραγίδα του Γεωρ. Καρρά με τις υπογραφές των  Αρχηγών, των Οπλαρχηγών και των  Σωματαρχών :

Οι Αρχηγοί :
Νικόλαος Κουτούπης
Μάρκ. Δεληγιαννάκης

Οι Οπλαρχηγοί και Σωματάρχαι :
Βασίλειος Βερναδάκης
Γεώργ. Καράς

Σπύρος Γιώτης
Λάμπρος Σταυρόπουλος
Κίτσος Κέλαις
Κώστας Ράφτης
Θανάσης Καράς

 
       
      Η χειρόγραφη επιστολή του Αθανάσιου Καρρά  (10.11.1912  (Α.Μ. αρ. 168).
       Κάτω από την ολόγραφη υπογραφή του διακρίνεται η στρόγγυλη  σφραγίδα
       του  αδελφού του  Γεωργίου Καρρά.




Εφημερίδα Εμπρός 28.12.1912 σελ. 5  

 

Στο παραπάνω απόσπασμα της εφημερίδας « Εμπρός » αναφέρονται τα ονόματα των Οπλαρχηγών, που συνέθεταν πριν  από την 28.12.1912 το Μικτό Στράτευμα Ηπείρου και τελούσαν κάτω από τη Διοίκηση του Λεοντίου  και του Γρανίτσα. Τη γενική, όμως, διοίκηση του Μ.Σ.Η. είχε ο  συνταγματάρχης Χρήστος Μαλάμος


Βιβλιογραφία

-  Εφημερίδα Εμπρός, 28.12.1912
-  Κ.Δ. Στεργιόπουλου  :  «  Το μικρόν Ηπειρωτικόν Στράτευμα κατά την ελευθέρωση της Ηπείρου (Οκτώβριος – Νοέμβριος  1912 ), Αθήνα 1968,  
- Σπύρου Μουσελίμη : « Το Πόποβο », Γιάννινα 1970

                                                  ( Συνεχίζεται με τους Οπλαρχηγούς Καρρά )