«Ψευδής είναι η εν Ελλάδι επικρατούσα ιδέα, ότι εν τη Μονή της Αγίας Λαύρας ανυψώθη κατά πρώτον η σημαία της επαναστάσεως» (Σπ. Τρικούπης)

Ο Γ. Λαμπρινός στο βιβλίο του «Μορφές του εικοσιένα» γράφει:
«Δύο ήσανε οι σοβαρές επαναστατικές εστίες στον Μοριά απ΄όπου ξεπήδησαν οι πρώτες επαναστατικές φλόγες και σημείωσε την επίσημη αρχή της η Επανάσταση: η Καλαμάτα και η Πάτρα.

Και οι δυο τούτες οι Μοραΐτικες πολιτείες κινήθηκαν πριν από την ημέρα του θρύλου (η πρώτη στις 23 και η άλλη από τις 21 του Μάρτη) και με ανθρώπους άλλους από κείνους που έσωσε ως εμάς η ιστορική παράδοση.
Η πρώτη έπεσε με τη συστηματική πολιορκία του αρματωμένου χωρικού λαού με τον Παπαφλέσσα, τον Κολοκοτρώνη και τους άλλους πολέμαρχους. Ο Μαυρομιχάλης ήρθε την ημέρα που έπεσε, ύστερα από μύριους δισταγμούς κι όταν δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς.
Η Πάτρα άναψε το ντουφέκι νωρίτερα με τον ξεσηκωμό του ίδιου του λαού της, όταν ακόμη οι τρανοί κοτζαμπάσηδες ήσαν κρυμμένοι στις αψηλές βουνοκορφές των Καλαβρύτων σκιαγμένοι απ’ το κυνηγητό της τούρκικης εξουσίας» (έκδοση 1943 – σελ. 124).

Στις 21 Μαρτίου αρχίζει η πολιορκία των Καλαβρύτων από τον Σωτήρη Χαραλάμπη και τους Πετμεζαίους. Είναι η πρώτη πολεμική ενέργεια της Επανάστασης και θα λήξει νικηφόρα μετά από πέντε ημέρες.

Στις 23 Μαρτίου οι Μανιάτες υπό την αρχηγία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τη συνεπικουρία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη καταλαμβάνουν την Καλαμάτα και με διακήρυξή τους κάνουν γνωστό στη διεθνή κοινότητα τον ξεσηκωμό των Ελλήνων. Την ίδια ημέρα, οι άνδρες του Αντρέα Λόντου θέτουν υπό τον έλεγχό τους τη Βοστίτσα (σημερινό Αίγιο), ενώ επαναστατικός αναβρασμός επικρατεί στην Πάτρα. Από την Κωνσταντινούπολη με προορισμό το Άγιο Όρος αναχωρεί ο σερραίος έμπορος και φλογερός πατριώτης Εμμανουήλ Παππάς, προκειμένου να ξεκινήσει την Επανάσταση στη Μακεδονία.

Η 23η Μαρτίου είναι ο πρώτος σημαντικός σταθμός του εθνικού αγώνα και θα μπορούσε κάλλιστα να είχε πάρει τη θέση της 25ης Μαρτίου στο εορταστικό καλεντάρι της χώρας μας.

Είναι γνωστό πως από τα τέλη του 1819 γίνονται στο Μοριά προετοιμασίες για εθνικό σηκωμό.
Οι αγρότες και ο υπόλοιπος λαός που υπόφερε τα πάνδεινα από τους αγάδες και τους κοτζαμπάσηδες, άκουγαν με ενθουσιασμό τους απόστολους της Φιλικής που τους κατηχούσαν πια ανοιχτά ακόμα και μέσα στα καφενεία.
Όπως γράφει ο Σπηλιάδης «το μυστικόν της Εταιρείας διεδόθη εις τον λαόν και το πνεύμα της Επαναστάσεως κυριέυει όλα τα πνεύματα». Σε λίγο, με την καθοδήγηση των φιλικών, οι οπλοποιοί, οι σιδηρουργοί, οι ξυλουργοί δουλεύουν κρυφά και ετοιμάζουν όπλα και πολεμοφόδια, δεκάδες πατριώτες βγαίνουν στα βουνά και γυμνάζονται στο ντουφέκι, τραγουδώντας τα ηρωικά τραγούδια του Ρήγα.

Αντίθετα όμως από το λαό, οι κοτζαμπάσηδες και ο ανώτερος κλήρος – ακόμη κι εκείνοι που οι φιλικοί με την ψεύτικη διαβεβαίωση πως πίσω από τη ανώτατη αρχή κρύβεται η Ρωσία, είχαν κατορθώσει να τους μυήσουν στα μυστικά της Εταιρείας – είναι διστακτικοί.
Φοβούνται μη χάσουν τα αγαθά και τα προνόμια τους. Θέλουν να βεβαιωθούν πως είναι εξασφαλισμένη η νίκη της Επανάστασης για να πάνε με το μέρος της.

«Ψέμα λοιπόν πως ο Γερμανός ύψωσε πρώτος τη σημαία της Επανάστασης. Τη σημαία την ύψωσε ο Καρατζάς μαζί με τους δικούς του που όλοι τους ανήκανε στη μέση τάξη, στο λαό κι όχι στο αρχοντολόγι» (Κορδάτος «Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας», τομ Β’, σελ. 185).

Είναι φανερό πως το θρύλο τον δημιούργησαν οι ίδιοι οι κοτζαμπάσηδες και ο ανώτερος κλήρος που κυριάρχησαν μετά την Επανάσταση κι έκαναν ό,τι τους ήταν δυνατό, να προβληθούν αυτοί ως ελευθερωταί του Έθνους και να μειώσουν τη συμβουλή των αληθινών αγωνιστών που τους κατέτρεχαν, τους φυλάκιζαν και τους καταδίκαζαν ακόμη και σε θάνατο (Κολοκοτρώνη, Πλαπούτα) σαν …προδότες!

Στις 21 Μαρτίου αρχίζει η πολιορκία των Καλαβρύτων από τον Σωτήρη Χαραλάμπη και τους Πετμεζαίους. Είναι η πρώτη πολεμική ενέργεια της Επανάστασης και θα λήξει νικηφόρα μετά από πέντε ημέρες.

Στις 23 Μαρτίου οι Μανιάτες υπό την αρχηγία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τη συνεπικουρία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη καταλαμβάνουν την Καλαμάτα και με διακήρυξή τους κάνουν γνωστό στη διεθνή κοινότητα τον ξεσηκωμό των Ελλήνων. Την ίδια ημέρα, οι άνδρες του Αντρέα Λόντου θέτουν υπό τον έλεγχό τους τη Βοστίτσα (σημερινό Αίγιο), ενώ επαναστατικός αναβρασμός επικρατεί στην Πάτρα. Από την Κωνσταντινούπολη με προορισμό το Άγιο Όρος αναχωρεί ο σερραίος έμπορος και φλογερός πατριώτης Εμμανουήλ Παππάς, προκειμένου να ξεκινήσει την Επανάσταση στη Μακεδονία.

Η 23η Μαρτίου είναι ο πρώτος σημαντικός σταθμός του εθνικού αγώνα και θα μπορούσε κάλλιστα να είχε πάρει τη θέση της 25ης Μαρτίου στο εορταστικό καλεντάρι της χώρας μας.

Η 25^η Μαρτίου καθιερώθηκε το 1838 με διάταγμα του Όθωνα για να συμπέσει με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και να καλύψει την επαμφοτερίζουσα στάση της ιεραρχίας στην επανάσταση του 1821, από τον αφορισμό της επανάστασης του Αλ.Υψηλάντη,  μέχρι το μεγάλο ψέμμα της ύψωσης της σημαίας της επανάστασης από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό στην Αγία Λαύρα.

Διαβάστε επίσης:

Η επανάσταση και το διεθνές πλαίσιο

Η επανάσταση του 1821 - Η θέση της Εκκλησίας υπό την Οθωμανική κυριαρχία

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 - Οι Κοτζαμπάσηδες

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 - Κλέφτες και αρματολοί

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 - Οι νησιώτες - οι Φαναριώτες

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 - Οι Ρωμιοί