ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ¨ ΟΙ ΦΙΛOI ΤΟΥ ΣΟΥΛΙΟΥ¨ ΓΙΑΝΝΗ ΜΠΑΝΙΚΑ

     Συγκεντρωθήκαμε σήμερα εμείς οι χιλιάδες προσκυνητές σε χώρο ιερό, στο λίκνο της ελευθερίας για να τιμήσουμε αυτούς που θυσιάστηκαν στο όνομα του απόλυτου και υπέρτατου αγαθού, στο όνομα της ελευθερίας.

      Μεγάλη η τιμή να εκφωνήσω τον πανηγυρικό της ημέρας προπαντός με την ιδιότητά μου ως προέδρου του συλλόγου «Οι φίλοι του Σουλίου»

     Υπενθυμίζω ότι ο πρόδρομος σύλλογος των «φίλων του Σουλίου» μαζί με τον αείμνηστο πρώτο πρόεδρό του, τον εκ της Παραμυθιάς καταγόμενο ιστορικό και λόγιο Βασίλη Κραψίτη ήταν οι  πρωτεργάτες της τέλεσης των Πανελληνίων εορτών στη μνήμη του αγώνα των Σουλιωτών, οι οποίες και πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά την  30^η Απρίλη του 1961. Υπενθυμίζω επίσης ότι ο σύλλογος «οι φίλοι του Σουλίου» είναι ο σύλλογος θεματοφύλακας της ιστορίας των Σουλιωτών με τις αλλεπάλληλες εκδώσεις  ιστορικών κειμένων  και αρχείων γνωστές σε όλους ως « Μνήμη Σουλίου» αλλά, και με τις ανεγέρσεις προτομών και μνημείων όπως μπορείτε να παρατηρήσετε στον ιερό χώρο του Σουλίου και στην πόλη της Παραμυθιάς.

Αγαπητοί προσκυνητές και φίλοι.

   Η εκφώνηση ενός πανηγυρικού έχει  πάντοτε διλημματικό χαρακτήρα για τον τρόπο που θα προσεγγίσει ο ομιλητής το θέμα.

   Οι ταξικές, κοινωνιολογικές, βαθυστόχαστες αναλύσεις κάποιου ιστορικού γεγονότος κάλλιστα μπορούν  να γίνουν αντικείμενο κάποιου συγγράμματος ή προσέγγισης στις πανεπιστημιακές αίθουσες. Δεν  προσφέρονται όμως σε εκδηλώσεις με επετειακό και προσκυνηματικό χαρακτήρα. Εξάλλου, με την ιδιότητα του πρόεδρου «οι φίλοι του Σουλίου» όπως προείπα, έχω χρέος από αυτό το βήμα να δώσω  απάντηση σε όλους  αυτούς τους σύγχρονους αποδομητές της ιστορίας   σε  αυτούς που στρεβλώνουν ηθελημένα ή άθελά τους τα ιστορικά γεγονότα, σε αυτούς που επιχειρούν την απομυθοποίηση του Σουλίου και των Σουλιωτών.

   Οφείλω  όμως στο σύντομο χρόνο που έχω στη  διάθεσή μου να αναφερθώ όχι μόνο στους αγώνες της προεπαναστατικής περιόδου  εναντίον του τύραννου Αλή η οποία και σας είναι λίγο πολύ γνωστή αλλά και στην μέγιστη συμβολή των Σουλιωτών κατά την διάρκεια της επανάστασης σε όλα τα μήκη και πλάτη της επαναστατημένης Ελλάδας. Αυτή η συμβολή δεν έχει αναγνωρισθεί ούτε εκτιμηθεί στον βαθμό που θα έπρεπε.

      Ήταν η εποχή κοντά στο 1600 όταν οι λιγοστοί κάτοικοι του Σουλίου  Έλληνες χριστιανοί ορθόδοξοι το θρήσκευμα πολλαπλασιάστηκαν από δύο  αποτυχημένες επαναστάσεις εναντίον των Οθωμανών. Ήταν η πρώτη  μαζική πράξη αντίστασης στη  μακρόχρονη σκλαβιά σε όλο τον Ελλαδικό χώρο – φαίνεται πως αυτά τα βράχια   έχουν  γονιδιακή σχέση με την ελευθερία.

     Τότε που ο Παραμυθιώτης εθνομάρτυρας μητροπολίτης Τρίκης Διονύσιος ο Φιλόσοφος με χίλιους περίπου κατοίκους της γύρω περιοχής  βάδισε εναντίον των Ιωαννίνων. Τριακόσια κεφάλια επαναστατημένων Ελλήνων μαζί με του Διονύσιου του Φιλόσοφου  στάλθηκαν στην Κων/πολη  ως απόδειξη της καταστολής.

       Αυτή ήταν και η εποχή  που συνεχίστηκε ο εμπλουτισμός των κατοίκων του Σουλίου από σκλαβωμένους της ευρύτερης περιοχής, αυτών που δεν μπορούσαν να αντέξουν τον ζυγό και τους εξευτελισμούς  των κατακτητών. Οι επιγαμίες και η εγκατάσταση των ακραιφνών Ελλήνων  από τα γειτονικά χωριά Αυλότοπο, Τσαγκάρι, Φροσύνη και Κουκλιοί καθώς και των χωριών με την γενικότερη ονομασία Λάκκα-Σούλι ενίσχυσαν τον πληθυσμό και την ελληνικότητα.

     Ενεά πολέμους επιχείρησαν οι τουρκαλβανοί  από το 1732 έως το 1800 εναντίον των Σουλιωτών και όλοι είχαν το ίδιο αποτέλεσμα. Μυθικές  μορφές και  ήρωες αναδείχθηκαν, ονόματα που θα μείνουν με χρυσά γράμματα στην ιστορία του γένους μας. Τζαβελαίοι, Μποτσαραίοι, Δρακαίοι, Κουτσονικαίοι, Δαγκλαίοι, Ζαρμπαίοι και πολλοί ακόμη με λιγότερο γνωστά ονόματα αλλά με μέγιστη συνεισφορά.

     Τον Δεκέμβριο του 1803 έπειτα από μακρόχρονη πολιορκία και μετά την συνθηκολόγησή τους, οι Σουλιώτες πήραν τον δρόμο της ξενιτιάς. Συνάμα  πήραν τον δρόμο  της αθανασίας και της αιώνιας δόξας στα πεδία των μαχών ολόκληρης  της επαναστατημένης Ελλάδας.

      Έμειναν όμως λίγοι εδώ στο Κούγκι με τον καλόγερο Σαμουήλ για να παραδώσει στους Τούρκους το μπαρούτι και τα πολεμοφόδια. Την  ύστατη στιγμή έβαλε φωτιά στο μπαρούτι ο ναός ανατινάχθηκε και ο ίδιος με τους συντρόφους του έγιναν ημίθεοι του γένους των Ελλήνων.

       Στα βράχια του Ζαλόγγου και αφού καταπάτησε τις συμφωνίες ο Αλής επιτίθεται στο σώμα των Σουλιωτών του Κίτσου Μπότσαρη και Κουτσονίκα. Στο αδιέξοδο της  μάχης 60 Σουλιώτισσες  χήρες και μικρομάνες με τα παιδιά στην αγκαλιά έστησαν πρωτόγνωρο  χορό, τον πυρρίχιο  χορό. Τον χορό του θανάτου.

Τες εμάζωξε εις το μέρος

Του Ζαλόγγου το ακρινό

Της Ελευθερίας ο έρως

Και τες έμπνευσε χορό.

Έτσι περιγράφει ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός την θυσία των Σουλιωτισσών στον ιερό βράχο του Ζαλόγγου.

     Την 19η Δεκεμβρίου  του 1803 η  Δέσπω Γεωργάκη-Μπότση με τις θυγατέρες και τις νύφες στο χωριό Ρενάσια στον πύργο του Δημουλά έβαλε φωτιά στα φυσίγγια προτιμώντας ηρωικό θάνατο από την ατίμωση.

     Το ίδιο μονοπάτι δόξας διάβηκε και η δεκαεπτάχρονη Λένη του Μπότσαρη εκεί στα  νερά του Αχελώου όταν οι Τουρκαλβανοί  επιτέθηκαν στους έγκλειστους Σουλιώτες στην Μονή  Σέλτσου.

Αγαπητοί προσκυνητές και φίλοι

      Ένα μεγάλο μέρος  του λαού μας νομίζει ότι η συνεισφορά των Σουλιωτών στην ανεξαρτησία της πατρίδας μας εξαντλείται με τους αγώνες εναντίον του Αλή Πασά και την πτώση του Σουλίου το 1803.       

      Πολλοί επίσης ιστορικοί και λόγιοι υπερτονίζουν την προεπαναστατική συνεισφορά τους  ξεχνώντας  ή  βάζοντας σε δεύτερη  μοίρα την συμβολή τους καθ όλη την διάρκεια του αγώνα. Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστώ  ότι σχεδόν, δεν υπήρχε μάχη των επαναστατημένων Ελλήνων εναντίον  του κατακτητή που να μην συμμετείχαν  Σουλιώτες.

        Από  όλα τα γένη των Ελλήνων οι Σουλιώτες είχαν την μέγιστη συμβολή είχαν την πρωτοκαθεδρία στον αγώνα για την ανεξαρτησία την σκλαβωμένης πατρίδας. Πολέμησαν σε όλο τον επαναστατημένο Ελλαδικό χώρο πότισαν με το άγιο αίμα τους κάθε σπιθαμής ιερής Ελληνικής γης.

       Δεν δίστασαν να συμμαχήσουν  - σε συνεννόηση με τους υπόλοιπους επαναστατημένους Έλληνες - με τον προαιώνιο εχθρό τους Αλή Πασά εναντίον των Τούρκων. Σκοπός, ήταν να  καθυστερήσουν τον Χουρσίτ Πασά στα Γιάννενα δίνοντας την ευκαιρία στους Έλληνες του Μοριά να εδραιώσουν την επανάσταση και τις θέσεις τους. Μέρα και νύχτα  η μια μάχη μετά την άλλη σε τόπους γειτονικούς  που όλοι γνωρίζετε. Στα Λέλοβα, στην Πρέβεζα, στις Βαριάδες, στα  Δερβίζιανα στα  πέντε πηγάδια στην Πάργα, στην Άρτα. Στην αποτυχημένη μάχη στο Πέτα τον Ιούλιο του 1822 με την θυσία των φιλελλήνων. Στην μάχη  της Σπλάντζας σημερινής Αμμουδιάς εκεί που βρήκε ηρωικό θάνατο ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, ο αρχηγός του σώματος των Μανιατών που  είχαν στείλει σε  βοήθεια οι   επαναστατημένοι Έλληνες.

     Μετά τον θάνατο του Αλή και την επικράτηση   του Χουρσίτ ακολούθησε ένας σύντομος δεύτερος ξεριζωμός στα Επτάνησα και  μετά πέρασαν κρυφά στην αγωνιζόμενη Ελλάδα. Γράφει ο ιστορικός Κ. Παπαρηγόπουλος  «Η επανάσταση από του  Σουλίου κατεκρημνίσθει δια μιας εις Μεσολόγγιον» και η άφτερη νίκη, μετακινήθηκε από τα βράχια του Σουλίου στο ηρωικό Μεσολόγγι.

Επιγραμματικά και λόγο του  περιορισμένου χρόνου θα αναφέρω χρονολογικά μερικές μόνο μάχες.

-          Πρώτη  πολιορκία του Μεσολογγίου  φθινόπωρο του 1822 με υπερασπιστές εκτός των άλλων  Μάρκο Μπότσαρη και Κίτσο Τζαβέλα

-          Μάχη  κοντά στο Καρπενήσι, στο Κεφαλόβρυσο εκεί που βρήκε ηρωικό  θάνατο ο αετός του Σουλίου ο θρυλικός και πολυύμνητος  Μάρκος Μπότσαρης

-          Στις μάχες της Καλιακούδας και της Αμπλιάνης

-          Στου Κρεμυδίου, χωριό  κοντά στην Μεθώνη στο άλλο άκρο της επαναστατημένης Ελλάδας,  εναντίον των δυνάμεων του Ιμπραήμ Πασά

-          Στην  2^η και μοιραία πολιορκία του Μεσολογγίου, εκεί που υπήρξε το αποκορύφωμα του αγώνα και ιδιαίτερα με την τραγική τους έξοδο. Δεν χωράει ο νους του ανθρώπου σε ποιο σημείο αυτοθυσίας και αυταπάρνησης έφθασαν οι πολιορκημένοι  για  την ελευθερία τους και την δόξα της Ελλάδας.

-          Στη μάχη της Αράχοβας στο πλευρό του Γ. Καραϊσκάκη

-          Στις τρεις μάχες του Διστόμου

-          Και τέλος  στις μάχες του Κερατσινίου στην πολιορκία της Ακρόπολης και στον Ανάλατο εκεί  που χάθηκε ο ανθός των Σουλιωτών

      Δυστυχώς  όμως τον τελευταίο καιρό γινόμαστε μάρτυρες μιας απομυθοποίησης γενικότερα της Ελληνικής ιστορίας και ειδικότερα του αγώνα των Σουλιωτών. Είναι αυτοί οι αποκαλούμενοι  αποδομητές, που αμφισβητούν  όχι μόνο τα γεγονότα αλλά και την ίδια την Ελληνικότητα των Σουλιωτών – με το επιχείρημα, να ξαναγραφτεί η ιστορία χρησιμοποιώντας νέα θεωρητικά και ερευνητικά εργαλεία. Πράγματι οφείλουμε κάθε εποχή υπό το φως νέων ιστορικών πηγών και ιδεών να διορθώνουμε, να συμπληρώνουμε και μερικές φορές να αναθεωρούμε τα ιστορικά γεγονότα.

      Σε καμία όμως περίπτωση δεν δικαιούμαστε σε συστηματική διαστρέβλωση  από ιδεολογικές παρωπίδες και εθνοαποδομητικές αντιλήψεις. Οι νέες ιστορικές πηγές που έρχονται στο φως της δημοσιότητας, όπως οι Σουλιωτών γενεαλογίες των εκκλησιαστικών, αστυνομικών,  δικαστικών αρχών της τότε Ρωσοκρατούμενης  και μετέπειτα Γαλλικής και Αγγλικής Κέρκυρας, επιβεβαιώνουν  περίτρανα εκτός των άλλων και την Ελληνικότητα των Σουλιωτών. 

     Αμφισβητούν  ότι  υπήρξε η ανατίναξη  του Κουγκίου όπως την γνωρίζουμε. Αμφισβητούν το ολοκαύτωμα της Δέσπως στη Ρενιάσα. Αμφισβητούν ακόμη και το ύψιστο εθνικό μας σύμβολο τον χορό του Ζαλόγγου.

     Ιδού πως περιγράφει η ιέρεια της αμφισβήτησης τα γεγονότα στο Ζάλογγο …. « μέρος  των γυναικόπαιδων κατακρημνίστηκε απωθούμενο στην άκρη του γκρεμού από τους οπισθοχωρούντες μαχητές …»,  δηλαδή οι  Σουλιώτισσες  δεν προτίμησαν αυτοβούλως τον θάνατο από  την σκλαβιά αλλά από λάθος μπορεί και να τσαλαπατήθηκαν  από τους άνδρες  και τα αδέρφια τους  ένεκα της στενότητας  του χώρου, όπως σε έναν σύγχρονο ποδοσφαιρικό αγώνα ή ίσως, όπως στην προκυμαία της Σμύρνης που  εύστοχα αναφέρει στο βιβλίο του «Συνωστισμένες στο Ζάλογγο»  ο συγγραφέας και κοινωνιολόγος Γιώργος Καραμπελιάς .

     Όλοι οι σύγχρονοι με τα γεγονότα ιστορικοί και περιηγητές ξένοι και Έλληνες όπως ο Χριστόφορος Περαιβός, ο Πουκεβίλ, ο Χόλαντ και ο λίγο μεταγενέστερος Ιωάννης Λαμπρίδης δεν έχουν καμία αμφιβολία για την θυσία των Σουλιωτισσών στον βράχο του Ζαλόγγου. Αντιθέτως ούτε ένας δεν υπάρχει  που να  επιβεβαιώνει όλους αυτούς τους αποδομητές της ιστορίας.

   Ο ανώνυμος Έλληνας στο έργο του «Ελληνική Νομαρχία» έγραψε για τον χαρακτηρισμό των Σουλιωτών  «οι Σουλιώτες έζουν ανδρείας ως ελεύθεροι , φιλόξενοι ως  Έλληνες» και ότι οι πόλεμοι εναντίον του τυράννου της Ηπείρου  «θέλει  τους αποδείξει ότι η Ελλάς  γεννά ακόμη Λεωνίδας και Θεμιστοκλείς». Το ότι ένα μέρος των Σουλιωτών υπήρξε δίγλωσσο σε καμία περίπτωση δεν μειώνει την Ελληνική τους καταγωγή. Όλα τα σωθέντα  Σουλιώτικα κείμενα είναι γραμμένα στα ελληνικά. Στα ελληνικά τραγουδούσαν τα περισσότερα τραγούδια τους. Η συνείδηση τους ήταν πέρα για πέρα ελληνική. Οι ίδιοι τοποθέτησαν τους εαυτούς τους στο γένος των Ελλήνων. Γνώριζαν πολύ καλά  ότι  οι θυσίες  τους  είναι  συνεισφορά στην απελευθέρωση της σκλαβωμένης πατρίδας.  Ελληνικό το είναι τους,  Ελληνική και η ψυχή τους.

   Αυτούς τους προγόνους, τους ήρωες των ηρώων τιμάμε σήμερα. Οι αγώνες τους  διατήρησαν άσβεστη την παράδοση του ελληνικού πνεύματος και τον ηρωισμό της φυλής. Τιμάμε αυτούς  που δίδαξαν στο πεδίο της μάχης το υπέρτατο της Ελληνικής  πατρίδας χρέος.

Από εδώ, από το άγριο, λιτό και συνάμα επιβλητικό τόπο,  τον τόπο  που γεννάει  ήρωες, από τους τάφους των προγόνων μας δίνουμε τον αιώνιο όρκο πίστης  στα ιδανικά του Ελληνισμού.

Άνω σχώμεν τας καρδίας.

Η σημερινή ημέρα, ημέρα τιμής και μνήμης των αγωνιστών του Σουλίου ας είναι για μας ο φωτεινός φάρος  για μια Ελλάδα ελεύθερη - ανεξάρτητη και περήφανη. «Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία»  αναφωνεί ο ποιητής Ανδρέας Κάλβος,  εμπνεόμενος από τους αγώνες και τις θυσίες των προγόνων μας. Χρέος μας λοιπόν το φωτεινό αυτό παράδειγμα ηρωισμού και αυταπάρνησης  για μια ελεύθερη πατρίδα, να το διαφυλάξουμε ως εθνικό κεκτημένο ως εθνική παρακαταθήκη στο εθνικό μας εικονοστάσι, ώστε να θυμίζει, να εμπνέει και να καθοδηγεί τις νεότερες γενιές της πατρίδας μας, τα σημερινά μας νιάτα.

Δοξασμένη και αιώνια η μνήμη τους.