adelfotita  Αδελφότητα Ζωτικιωτών Αθήνας”

Σύλλογος Ζωτικιωτών "Η ΒΡΥΤΖΑΧΑ"   

Σύνδεση / εγγραφή

Αρχείο φωτογραφιών

Η Αδελφότητα Ζωτικιωτών στο Facebook

zotiko 2

Ο Σύλλογος Ζωτικιωτών στο Facebook

vrytzacha

Διαδικτυυακές Δημ. Υπηρεσίες

Screenshot 2023 04 27 at 1.38.35 PM

Ελληνικό Κτηματολόγιο

Screenshot 2023 04 27 at 1.48.41 PM

Α.Α.Δ.Ε.

Screenshot 2023 04 27 at 10.27.29 PM

Screenshot 2023 04 28 at 12.10.11 AM

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΑΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΣΙΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΩΣΑΪΚΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ

Του Δημητρίου Σωτ. Μίχα

Ὁ πάλαι τῷ Μωσεῖ συλλαλήσας, ἐπὶ τοῦ ὄρους Σινᾶ διὰ συμβόλων. Ἐγὼ εἰμι, λέγων ὁ Ὤν, σήμερον ἐπ' ὄρος Θαβώρ, μεταμορφωθεὶς ἐπὶ τῶν μαθητῶν, ἔδειξε τὸ ἀρχέτυπον κάλλος τῆς εἰκόνος, ἐν ἑαυτῷ τὴν ἀνθρωπίνην, ἀναλαβοῦσαν οὐσίαν, καὶ τῆς τοιαύτης χάριτος, μάρτυρας παραστησάμενος Μωϋσῆν καὶ Ἠλίαν, κοινωνοὺς ἐποιεῖτο τῆς εὐφροσύνης, προμηνύοντας τὴν ἔνδοξον διὰ Σταυροῦ,καὶ σωτήριον Ἀνάστασιν.

Ἰδιόμελον ἑσπερινοῦ εἰς τὴν ἀπόδοσιν τῆς ἑορτῆς Ἦχος α'

Σχετικὰ μὲ τὴν Ἱερὰ Μονὴ

Ὅταν ἔρχεται ἡ μεγάλη Δεσποτικὴ ἑορτὴ τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος ἡ σκέψι μᾶς ταξιδεύει μὲ θαυμασμὸ καὶ στὴν Ἑλληνικὴ Ἱερὰ Μονὴ τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης τοῦ ὄρους Σινᾶ. Καὶ αὐτὸ ἔχει πολλοὺς λόγους νὰ τὸ κάνει κάποιος: Εἶναι ἕνα ἱστορικὸ Ἑλληνικὸ Μοναστήρι χτισμένο στὸ ὄρος Χωρὴβ τῆς πετραίας Ἀραβίας καὶ σὲ τόπο πού λογίζεται ὡς ἱερὸς ἀπὸ τὶς τρεῖς σπουδαιότερες μονοθεϊστικὲς θρησκεῖες τοῦ κόσμου (Χριστιανισμός, Ἰουδαϊσμὸς καὶ Μουσουλμανισμός).

Εἶναι σὲ τοποθεσία ἄμεσα συνδεδεμένη μὲ τὰ Βιβλικὰ γεγονότα τῆς θεοφάνειας καὶ ἀποκάλυψης τοῦ Θεοῦ, τῆς «ἐξόδου» τῶν Ἑβραίων ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο, τοῦ Μωυσῆ καὶ τῶν Δέκα Ἐντολῶν, τῆς Φλεγομένης καὶ μὴ Καιομένης Βάτου, τῆς καταφυγῆς τοῦ προφήτη Ἠλία, καθὼς φυσικὰ εἶναι γνωστὸ καὶ γιὰ τὸ σκήνωμα τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης πού ὑπάρχει ἐκεῖ μετὰ τὸ μαρτύριο της πού συνέβη στὴν Ἀλεξάνδρεια στὴν ἀρχὴ τοῦ 4οὐ αἰῶνα, (305 μ.Χ.)

Ἡ ἱερὰ Μονὴ θεωρεῖται ἡ παλαιότερη στὸν κόσμο καὶ μάλιστα μὲ τὴν παλαιότερη μαρτυρία γιὰ τὴν ὕπαρξι τῆς μοναχικῆς καὶ ἀσκητικῆς ζωῆς στὸν περιβάλλοντα χῶρο της, χρονολογούμενη ἤδη ἀπὸ τὸν 3ον μ.Χ. Ἴσως καὶ γι’ αὐτὸ γύρω στὸ 326 ἡ Ἁγία Ἑλένη συνέβαλε νὰ κτισθῆ ἕνα μικρὸ παρεκκλήσι τῆς φλεγομένης Βάτου πρὸς τιμὴ τῆς Θεοτόκου ἐπειδὴ κατὰ τὴν ἑρμηνεία τῶν πατέρων ἡ φλεγομένη Βάτος συμβολίζει τὸν εὐαγγελισμὸ τῆς Θεοτόκου. Εἶναι ἴσως ἡ μοναδικὴ ὀργανωμένη μοναστικὴ - Χριστιανικὴ κοινότητα - πού λειτουργεῖ ἀπὸ τὸν τρίτο αἰῶνα μέχρι σήμερα, ἀνελλιπῶς, χωρὶς καμμία διακοπὴ στὸν περιπετειώδη ἱστορικὸ χρόνο αὐτοκρατοριῶν, κρατῶν καὶ πολιτισμῶν.

Ἐκεῖ βρίσκεται ἡ δεύτερη μεγαλύτερη Βιβλιοθήκη (μετά ἀπὸ ἐκείνη τοῦ Βατικανοῦ) στὸν κόσμο, ἡ ὁποία διαφυλάσσει καὶ συντηρεῖ μὲ τὸν πλέον σύγχρονο τρόπο ἄνω τῶν 3.500 σὲ ἀριθμὸ καὶ σὲ σπουδαιότητα συλλογὴ χειρογράφων. Εἶναι ἐπίσης τὸ σπουδαιότερο κειμηλιοφυλάκειο τοῦ βυζαντινοῦ ἑλληνισμοῦ πού διαθέτει ἀνεκτίμητους πνευματικοὺς, καλλιτεχνικοὺς καὶ μικροτεχνίας θησαυροὺς χωρὶς ἱστορικὰ κενὰ μαζὶ μὲ συλλογὴ δύο χιλιάδων (2.000) χριστιανικῶν εἰκόνων, ἐγκαυστικῶν, τύπου Φαγιούμ, προ-εικονομαχικών καὶ μεταγενέστερων φυσικὰ τῆς ἐποχῆς αὐτῆς εἰκόνων, μὲ κυριώτερο τύπο τῆς κρητικῆς τεχνοτροπίας.

Στο «Περὶ κτισμάτων» (5.8.3) τοῦ Προκοπίου μαθαίνουμε ὅτι ὁ Ἰουστινιανὸς κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ 542- 552 ἔκτισε μία Ἐκκλησία στὸ ὄρος Σινᾶ - ὅπου ἐγκαταβιοῦσαν μοναχοὶ προσηλωμένοι «στὴν μελέτη θανάτου» -, ἀφιερωμένη στὴν Θεοτόκο τὴν ὁποία περιέβαλλε μὲ τεῖχος ἐγκαθιστῶντας καὶ φρουρὰ γιὰ προστασία της ἀπὸ βαρβάρους Σαρακηνούς[1]. Ἀπὸ ξύλινη ἐπιγραφὴ τῆς στέγης μαθαίνουμε ὅτι ὁ ἀρχιτέκτων κατασκευῆς ἦταν ἕνας Στέφανος Ἀϊλίσιος. Τό Καθολικὸν εἶναι ἕνα γρανιτένιο οἰκοδόμημα, εἰς ρυθμὸν τρικλίτου Βασιλικῆς, μὲ Νάρθηκα, κυρίως Ναὸν καὶ ἱερὸν Βῆμα. Οἱ τοῖχοι, οἱ κίονες, ἡ ξυλίνη στέγη, καὶ οἱ ἐπιγραφὲς εἶναι ἀπὸ τὴν ἐποχὴν τοῦ Ἰουστινιανοῦ.

Ἀργότερα καὶ μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Ἰουστινιανοῦ (565)[2] φιλοτεχνήθηκε τὸ ἀπιθάνου κάλλους ψηφιδωτὸ τῆς Μεταμόρφωσης τοῦ Σωτῆρος, τὸ ὁποῖο συγκαταλέγεται ἀνάμεσα στὰ σημαντικώτερα ἔργα τῆς πρωτοβυζαντινῆς τέχνης διότι εἶναι τὸ μοναδικὸ ψηφιδωτὸ πού σώζεται ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἰουστινιανοῦ καὶ ἔχει κατασκευασθῆμὲ καθαρὰ βυζαντινὴ τεχνοτροπία. Τα ψηφιδωτὰ τῆς συγκεκριμένης ἐποχῆς πού ὑπῆρχαν στὴν Κωνσταντινούπολι, ἀλλά καὶ σχεδὸν σὲ ὅλη τὴν ἔκτασι τῆς αὐτοκρατορίας καταστράφηκαν ἀλόγιστα κατὰ τὴν περίοδο τῆς εἰκονομαχίας, ἐνῶ ἐκεῖνα τῆς Ραβένας δὲν ἀποτελοῦν δεῖγμα καθαρῆς βυζαντινῆς τέχνης, καθὼς εἶναι μεῖξι βυζαντινοῦ καὶ Ἰταλικοῦ τύπου[3].

Τὸ ψηφιδωτό τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος

Τὸ ψηφιδωτὸ τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος (6ου πάντως αἰῶνα) ὑψώνεται στὴν ἁψίδα τοῦ Ἱεροῦ Βήματος τοῦ Καθολικοῦ τῆς Μονῆς καὶ ἀποτελεῖ μία ξεχωριστή πρωτοτυπία τόσο γιὰ τὸ θέμα ὅσο καὶ γιὰ τὴ θέσι του, καθὼς στὴ κόγχη τοῦ ἱεροῦ συνήθως εἰκονίζεται ἡ Παναγία ὡς Πλατυτέρα τῶν Οὐρανῶν, ἤ σπανιώτερα ὁ Ἅγιος πρὸς τιμὴν τοῦ ὁποίου ἔχει κτισθῆ ὁ Ναός. Σπάνια, ἐπίσης,

θεωρεῖται ἡ συγκεκριμένη σύνθεσι καὶ γιὰ τὴν ἔκτασὶ της, ἡ ὁποία καλύπτει μία ἐπιφάνεια 46 τετραγωνικῶν μέτρων, ἐνῶ γιὰ τὴν ὁλοκλήρωσί της ἀπαιτήθηκαν 500.000 ψηφίδες περίπου. Εἶναι δὲ τὸ ἀρχαιότερο ψηφιδωτὸ καὶ ἕνα ἀπὸ τὰ ὡραιότερα τῆς Ἀνατολικῆς Εκκλησίας[4].

Το θέμα του βασίζεται στὶς εὐαγγελικὲς διηγήσεις τοῦ Ματθαίου: ΙΖ’ 2-13, Μάρκου: Θ, 2-13, καὶ Λουκᾶ : Θ’ 28-36. Σύμφωνα μὲ αὐτές, ὁ Χριστὸς στὸ τέλος τῆς δημόσιας δράσης του καὶ σαράντα ἡμέρες πρὸ τοῦ Πάθους πῆρε τοὺς τρεῖς μαθητὲς του, τὸν Πέτρο, τὸν Ἰωάννη καὶ τὸν Ἰάκωβο καὶ ἀνέβηκε στὸ Ὄρος Θαβώρ. Ἐκεῖ οἱ τρεῖς Ἀπόστολοι κάθισαν νὰ ξεκουραστοῦν καὶ προσμένοντες.... ἀποκοιμήθηκαν βαθιά.(«ἦσαν βεβαρημένοι ὕπνῳ») Ξύπνησαν ὅμως κάπως «βίαια καὶ ἔντρομα» [5] γιατὶἔγινανμάρτυρεςμιᾶςἀκατάληπτηςφωτοχυσίας,ἀλλὰκαὶδυνατῆςφωνής ἐξ οὐρανοῦ. ("καὶ φωνὴ ἐγένετο ἐκ τῆς νεφέλης λέγουσα. οὗτος ἐστὶν ὁ υἱὸς μου ὁ ἀγαπητός, αὐτοῦ ἀκούετε..." Μάρκ.- Λουκ)

Ἦταν μιὰ ἄλλη ἀποκάλυψι - Θεοφάνεια τῆς Τριαδικῆς Θεότητας. Κύριο πρόσωπο ἐδῶ ὁ Χριστὸς ὁ ὁποῖος «μετεμορφώθη» ἀποκαλύπτοντας τὴν «Δόξα τῆς θεϊκῆς Του φύσης», μὲ σκοπὸ νὰ τὴν ἀντιληφθοῦν οἱ μαθητὲς του καὶ νὰ βεβαιωθοῦν γιὰ αὐτὴν, ὥστε καὶ νὰ μὴ δειλιάσουν καὶ νὰ τοῦ συμπαρασταθοῦν μετὰ ἀπὸ λίγες ἡμέρες στὴν ἀγωνία τοῦ Πάθους καὶ τῆς Σταύρωσής Του. («...ἵνα θεωρήσαντες τὰ θαυμάσιά Σου, μὴ δειλιάσωσι τὰ παθήματὰ Σου», α’ Στιχηρὸ Ἐσπερινοῦ)., καὶ ἀπὸ τὸ κοντάκιον τῆς ἑορτῆς: «.. ἴνα ὅταν σὲ ἴδωσι Σταυρούμενον, τὸ μὲν πάθος νοήσωσιν ἑκούσιον, τῷ δὲ κόσμῳ κηρύξωσιν, ὅτι σὺ ὑπάρχεις ἀληθῶς τοῦ Πατρὸς τὸ ἀπαύγασμα».

Ἀκολούθως - στὴν ἀπιθάνου κάλλους παράστασι - ἐμφανίζονται στὸ πλάϊ τοῦ Χριστοῦ, οἱ προφῆτες Μωυσῆς καὶ Ἠλίας, βεβαιώνοντας μὲ τὴν παρουσία τους τὴν ἐκπλήρωσι τῶν προφητειῶν περὶ τοῦ Μεσσία στὸ πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ καὶ προαναγ- γέλοντας τὴν ἐπικείμενη «ἔξοδὸν Του», τὸν σταυρικὸ του δηλαδὴ θάνατο (Λουκᾶ Θ, 31)[6].

Ἀναλυτικώτερη περιγραφὴ

Ἀναλυτικώτερα, γιὰ τὸ συγκεκριμένο ψηφιδωτό, μποροῦμε νὰ ἀναφέρουμε ὅτι στὴν παράστασι ὁ ἄγνωστος Καλλιτέχνης[7] θέλοντας νὰ δώσει ὑπερφυσικὴ διάστασι στὸ γεγονός, ἀφαιρεῖ ἐντελῶς ὁποιαδήποτε ἔνδειξι γήϊνου τοπίου. (π.χ. βουνό, δένδρα, ἤ ἄλλη βλάστησι). Στὴν διακόσμησι τοῦ ψηφοθετήματος ἐνῶ παρίστανται ἕξι πρόσωπα μόνο ὁ Χριστὸς ἀπεικονίζεται δισδιάστατος σὲ μία προσπάθεια τοῦ δημιουργοῦ του νὰ ἀποδώσει τὴν διαφορετικότητα τοῦ Θεανθρώπου καὶ δὴ "τῆς θείας φύσεὼς Του" ποὺ φανερωνόταν τὴν ὥρα ἐκείνη στὸ ὑπεραισθητὸ τῆς μεγαλεῖο καὶ στὴν ὑπερφυῆ της λαμπρότητα.

Ἡ προσληφθεῖσα μὲ τὴν Γέννησὶ του σάρκα δέχεται τὸν δοξασμὸ τῆς θεώσεως καὶ προδεικνύει καὶ προτυπώνει «τῆς ἀναστάσεως τὴν λαμπρότητα». Ὁ ὑμνῳδός στὸν ἑσπερινὸ τὸ ἑρμηνεύει ὡς τὸ «πρὸ αἰώνων κεκαλυμμένον μυστήριον ἐπ' ἐσχάτων φανεροῖ ἤ τοῦ Χριστοῦ φρικτὴ Μεταμόρφωσις».

Ἀντίθετα, οἱ δύο Προφῆτες ἔχουν "τὸν φυσικό ὄγκο" συνομιλοῦντες μὲ τὸν Χριστὸ , ἐνῶ οἱ τρεῖς Μαθητὲς παρουσιάζουν ἀκόμη περισσότερα φυσιοκρατικὰ στοιχεῖα κίνησης καὶ ἔκφρασης. Ἡ στάσι τοῦ σώματος τους εἶναι πρηνὴς καὶ ἐκδηλωτικὴ ἀσυνηθίστου βιώματος ἐκστατικοῦ φόβου. Ἀπὸ τὴν ὑμνολογία τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς ἀποδόσεως διαβάζουμε: «Οἱ Μαθηταὶ σοῦ Λόγε, ἔρριψαν ἑαυτοὺς ἐν τῷ ἐδάφει τῆς γῆς, μὴ φέροντες ὁρᾶν (μή ἀντέχοντας νὰ βλέπουν), τὴν ἀθέατον μορφήν», «...μὴ φέροντες ὁρᾶν τὸ ἄστεκτον (τὸ ἀφόρητο) τῆς σῆς ἐλλάμψεως»

Ὁ Χριστὸς στὸ κέντρο παρουσιάζεται ὄρθιος εὐλογῶν μέσα σὲ γαλάζια «Δόξα», ἡ ὁποία ὑποδηλώνει τὸ ἄκτιστο Φῶς ποὺ ἐξέπεμπε, ἐνῶ διάφανες ἀκτῖνες του κατευθύνονται πρὸς τοὺς παρισταμένους Προφῆτες καὶ Ἀποστόλους καὶ τὸν περιβάλλοντα χῶρο. Καθὼς ἡ μορφὴ Του ἀπομονώνεται ἀπὸ τὸ χρυσὸ βάθος, ὁ λευκὸς ἐξαστράπτων ἱματισμὸς Του (Λουκᾶ Θ, 29) [8] ἀφήνει τὴν αἴσθησι ἐντονώτερης λαμπρότητας καὶ ταυτόχρονα ἐπειδὴ τὸ λευκὸ εἶναι τὸ κατ’ ἐξοχὴν σύμβολο τοῦ φωτὸς πού διαχέεται στὸν χῶρο, συνειρμικὰ ἀντανακλᾶ καὶ τὴν ἄχρονη ἰδιότητὰ τοῦ Ἰησοῦ ὡς «ὁ ἀϊδίως ὑπάρχων υἱὸς τοῦ Θεοῦ».

Ἐπὶ πλέον στὴν Γραφὴ μὲ τὸ λευκὸ χρῶμα «γνωστοποιεῖται» καὶ ἡ Ἀποκάλυψι καὶ ἡ Θεοφάνεια τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι ἐδῶ ὁ δημιουργὸς τοῦ ψηφιδωτοῦ εἰκονίζει τὸν Χριστὸ «ἐν ἑτέρᾳ μορφῇ», «ἀπρόσιτη», «ἄκτιστη», μέσα σὲ «ᾠοειδῆ...κύκλο», στὴν οὐσία «ἐλλειψοειδῆ γαλάζια δόξα», πού πιστεύεται ὅτι εἶναι τὸ τελειότερο σχῆμα τῆς ὁλότητας τοῦ δημιουργημένου σύμπαντος καὶ ἐκφράζει τὴν ἀέναη διάρκεια, μὲ στόχο ἐδῶ νὰ ὑποδειχθῆ ἡ θεϊκὴ φύσι καὶ ἡ δημιουργικὴ δύναμι τοῦ Θεανθρώπου. «ὁ Θεὸς φῶς ἐστὶν» (Ιωάν. Α’ Επιστ. 1:5). Ἡ ὑμνολογία τῆς ἑορτῆς εἶναι ἰδιαιτέρως φορτισμένη μὲ αὐτοῦ τοῦ τύπου ἀλληγορικὴ δογματικὴ ὁρολογία [9].

Οἱ ἀποχρώσεις δέ, τοῦ λευκοῦ καὶ τοῦ γαλάζιου κυριαρχοῦν καὶ στὰ ἐνδύματα τῶν ἄλλων προσώπων, κατὰ τὴν σύμμετρη βέβαια μετοχὴ τους στὸ τελούμενο. Οἱ δύο Προφῆτες μὲ τὶς χειρονομίες τους φαίνονται νὰ συνομιλοῦν μὲ τὸν Κύριο (Ματθ. ΙΖ,

3), ἐνῶ οἱ ἐκφράσεις τῶν Μαθητῶν εἶναι πλήρεις φόβου, δέους ἔκπληξης καὶ ἀπορίας μπροστὰ στὸ ἐκτυφλωτικὸ ἄκτιστο φῶς. Ὁ Ἰωάννης καὶ ὁ Ἰάκωβος ἀριστερὰ καὶ δεξιὰ γονατισμένοι καὶ γυρισμένοι ἀντίστροφα, στρέφουν τὴν κεφαλὴ τους σάν ἄναυδοι πρὸς τὸν Χριστό. Ὁ Πέτρος εἶναι πεσμένος στὸ ἔδαφος, στὸ κέντρο κάτω ἀπὸ τὰ πόδια τοῦ Χριστοῦ, σὲ ὁριζόντια σχεδὸν θέσι , στηρίζοντας τὸ πρόσωπὸ του μὲ τὸ χέρι καὶ κοιτᾶ ἔκπληκτος τὴν θεϊκὴ παρουσία. Ὁ Καλλιτέχνης καταφέρνει νὰ ἀποδώσει τὸ ἀγωνιῶδες βλέμμα καὶ τὴν ὅλη ψυχικὴ καὶ συναισθηματικὴ τους ἔντασι μὲ τὴν ἀντιπαράθεσι τῶν χρωμάτων τῶν ψηφίδων[10].

Σύμφωνα μὲ τὸν Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο ὁ Μωυσῆς καὶ ὁ Ἠλίας εἶναι πρόσωπα τοῦ «παλαιοῦ νόμου», τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, εἶναι ὅμως καὶ τὰ πρόσωπα πού βίωσαν τὴν μυστικὴ θέα τοῦ Θεοῦ: ὁ πρῶτος στὸ Σινᾶ καὶ ὁ δεύτερος στὸ Καρμήλιον ὄρος. Ἡ ὑμνογραφικὴ δὲ παράδοσι θέλει τὸν Μωυσῆ νὰ ἀντιπροσωπεύει τοὺς νεκροὺς, ἐνῶ ὁ προφήτης Ἠλίας ὡς ἀναληφθείς μὲ πύρινο ἅρμα νὰ ἀντιπροσωπεύει τοὺς ζῶντας: στὸ στιχηρὸ τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς ψάλλεται: «... Συλλαλοῦντες δὲ τῷ Χριστῷ, (ὡς Κύριος τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης) Μωϋσῆς καὶ Ἠλίας ἐδείκνυον, ὅτι ζώντων καὶ νεκρῶν κυριεύει, καὶ ὁ πάλαι διὰ νόμου, καὶ Προφητῶν λαλήσας ὑπῆρχε Θεός, ᾧ καὶ φωνὴ τοῦ Πατρός, ἐκ νεφέλης φωτεινῆς, ἐμαρτύρει λέγουσα, Αὐτοῦ ἀκούετε, τοῦ διὰ Σταυροῦ τόν, ᾍδην σκυλεύσαντος, καὶ νεκροῖς δωρουμένου, ζωὴν τὴν αἰώνιον».

Στὰ δύο τόξα γύρω ἀπὸ τὴν κυρία σύνθεσι παρατίθενται πορτραῖτα τῶν 12 Ἀποστόλων καὶ 12 Προφητῶν σὲ δίσκους. Στὸ μέσον καὶ στὸν ἴδιο ἄξονα κάτω ἀπὸ τὸν Χριστό, ἀπεικονίζεται ὁ προφήτης καὶ βασιλέας Δαυίδ, ὡς Ρωμαῖος αὐτοκράτορας. Ἡ παρουσία του ἀποτελεῖ ἀναφορὰ στὴ γενεαλογία τοῦ Χριστοῦ κατὰ τὴν ἀνθρώπινη φύσι Του. Στὶς γωνίες ὑπάρχουν πορτραῖτα τοῦ ἡγουμένου Λογγίνου, ἐπὶ τῆς ἐποχῆς τοῦ ὁποίου συνετέθη τὸ ψηφιδωτό, καὶ τοῦ διακόνου Ἰωάννου. Πρόκειται πιθανώτατα γιὰ τὸν ὅσιο Ἰωάννη τῆς Κλίμακος (579-629, προδίδοντας ταυτόχρονα καὶ τὸ πιθανὸ πλαίσιο χρονολόγησης τοῦ έργου[11].

Ἐπιλογικά

Τὸ ἀριστούργημα αὐτὸ τῆς Ἐθνικῆς μας κληρονομιᾶς πού ἐκπέμπει τὸ πολιτιστικὸ του φῶς χρονικὰ ἀπὸ τὴν Ἰουστινιάνεια ἐποχὴ καὶ τοπικὰ ἀπὸ τὴν γρανιτένια ἔρημο τῆς Χερσονήσου τοῦ Σινᾶ, καλύπτει ταυτόχρονα ὡς Εἰκόνα καὶ τὴν ὀρθόδοξη θεολογία. Ἡ Μεταμόρφωσι τοῦ Χριστοῦ πιστεύεται ὡς ἕνα ἀπὸ τὰ κορυφαῖα θαύματὰ Του γιατὶ ἀποκάλυψε τὸ ἄρρητο μεγαλεῖο τῆς θεότητὸς Του. Μὲ τὸ φῶς τῆς λαμπρότητάς Του φανέρωσε τὴν "ἄχρονη καὶ ἄκτιστη Δόξα", γνωστοποιώντας μὲ θαυμαστὸ τρόπο μέσω ἐκπροσώπων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καὶ τῶν μαθητῶν Του τῆς Καινῆς Διαθήκης, τὶς δύο φύσεις Του, τῆς θεϊκῆς καὶ τῆς ἀνθρωπίνης.

Ἐπὶ πλέον ἡ Μεταμόρφωσι ὡς ἑορτὴ ἔχει ἄμεση ἀναφορὰ στὴν τελείωσι καὶ τὴν θέωσι τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία εἶναι καὶ ἡ ἐσχατολογικὴ προοπτικὴ τῆς Θείας Οἰκονομίας. Μᾶς δείχνει ποιὸς εἶναι ὁ Χριστός. Μᾶς ἀποκαλύπτει ὅτι εἶναι ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἀλλαγὴ τῆς μορφῆς Του, τὸ θεῖο ἄκτιστο φῶς πού τὸν περιτριγύρισε, ἡ φωνὴ τοῦ Πατρὸς πού μαρτύρησε γιὰ τὴν θεϊκὴ Του φύσι, ὅλα αὐτὰ δηλώνουν ὅτι εἶναι Θεός. Γιὰ πρώτη φορὰ ὁ Χριστὸς παρουσιάζει στὰ μάτια τῶν ἀνθρώπων «τὸ ἀρχέτυπον κάλλος τῆς εἰκόνος», δηλαδὴ τὴν ἀληθινὴ ὀμορφιὰ τὴν ὁποία εἶχε ἀρχικὰ καὶ στὴν ὁποία μπορεῖ νά ξαναφθάσει ὁ ἄνθρωπος, ἀφοῦ πλάσθηκε «κατ' εἰκόνα» τοῦ Θεοῦ.

Σημειώσεις

1. Προκόπιος (5.8.3) ἐν τούτῳ δὲ τῷ Σινᾷ ὄρει μοναχοὶ ᾤκηνται, οἷς ἐστὶν ὁ βίος ἠκριβωμένῃ τὶς μελέτη θανάτου, ἐρημίας τῆς σφίσι φιλτάτης ἀδεέστερον ἀπολαύουσι. τούτοις δή τοῖς μοναχοῖς Ἰουστινιανὸς βασιλεὺς (ἐπεὶ οὐκ εἶχον οὐδὲν ὅτου ἐφεῖντο, ἀλλὰ κρείττους τῶν ἀνθρωπείων ἁπάντων εἰσίν, οὐδὲ τὶ κεκτῆσθαι οὐδὲ θεραπεύειν τὰ σώματα, οὐ μέντοι οὐδὲ ἄλλου ὁτουοῦν ὀνίνασθαι ἐν σπουδῇ ἔχουσιν) ἐκκλησίαν ᾠκοδομήσατο, ἥνπερ τῇ θεοτόκῳ ἀνέθηκεν, ὅπως δῇ αὐτοῖς ἐνταῦθα ἐξῇ εὐχομένοις τε καὶ ἱερωμένοις διαβιῶναι....5.8.8 ἐνταῦθα ποτέ τὸν Μωϋσέα φασί πρὸς τοῦ θεοῦ τοὺς νόμους παραλαβόντα ἐξενεγκεῖν. ἒς δὲ τοῦ ὄρους τὸν πρόποδα καὶ φρούριον ἐχυρώτατον ὁ βασιλεὺς οὗτος ᾠκοδομήσατο, φυλακτήριόν τε στρατιωτῶν ἀξιολογώτατον κατεστήσατο, ὡς μὴ ἐνθένδε Σαρακηνοὶ βάρβαροι ἔχοιεν ἅτε τῆς χώρας ἐρήμου οὔσης, ᾗπερ μοι εἴρηται, εἰσβάλλειν ὡς λαθραιότατα ἒς τὰ ἐπὶ Παλαιστίνης χωρία.

  1. Ὑπάρχει καὶ ἡ ἄποψι ὅτι φιλοτεχνήθηκε κατὰ τὴν διάρκεια τῆς θητείας τοῦ Ἰουστινιανοῦ: «Ἡ κατασκευὴ τοῦ πραγματοποιήθηκε μεταξὺ τοῦ 548 καὶ τοῦ 565, δηλαδὴ μετὰ τὸ θάνατο τῆς Θεοδώρας καὶ πρὶν τὸ θάνατο τοῦ Ἰουστινιανοῦ., τὴν ἴδια περίοδο πού κτίστηκε ἡ βασιλικὴ.» ΜΑΜΕΑ ΑΘΗΝΑ, Ὁ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΚΑΙ Ἡ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΣΙΝΑ, Θεσσαλονίκη 2015,σελ. 98

  2. Κ. Μανάφης, Οἱ Θησαυροὶ τῆς Ἱερὰς Μονῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης, Ἀθήνα 2006, σελ.61

  3. Πεμπτουσία, Το Θεοβάδιστον ὄρος Σινᾶ, 3/5/2011)

  4. «Ἐπὶ τοῦ ὄρους μετεμορφώθης, καὶ ὡς ἐχώρουν οἱ Μαθηταὶ σοῦ τὴν δόξαν σοῦ, Χριστὲ ὁ

    Θεός...»,τὸὡςἐχώρουν:σημαίνει:ὅσομποροῦσαννὰἀντιληφθοῦν,νὰκαταλάβουν μὲτὸ μυαλὸ τούς, μὲ τὴν λογική...Με τὰ λόγια τοῦ Πέτρου – περὶ στησίματος σκηνῶν γιὰ νὰ μένουν ἐκεῖ ! - μᾶλλον ἦταν σὲ πλήρη ἀμηχανία καὶ σύγχυσι. Μαρκ. 9,6: «οὐ γὰρ ᾔδει τὶ λαλήση ἦσαν γὰρ ἔκφοβοι. /μετφ.: Καὶ έλεγεν αὐτά, διότι δὲν ἤξευρε τὶ νὰ εἴπη, ἐπειδὴ αὐτὸς καὶ οἱ δύο ἄλλοι μαθηταὶ εἶχαν καταληφθῆ ἀπὸ φόβον, ὁ ὁποῖος εἶχε θολώσει καὶ συγχύσει τὸν νοῦν τους.

  5. Λουκ. 9,31 : «οἳ ὀφθέντες ἐν δόξῃ ἔλεγον τὴν ἔξοδον αὐτοῦ ἣν ἔμελλε πληροῦν ἐν Ἱερουσαλήμ. Λουκ. 9,31 : οἱ ὁποῖοι παρουσιάσθηκαν μὲ δόξαν καὶ ἔλεγαν διά τὴν ἔξοδον τοῦ, διά τὴν ἀναχώρησὶν τοῦ ἀπὸ τὸν κόσμον αὐτόν, τὴν ὁποίαν σύμφωνα μὲ τὰς προφητείας ἔμελλε νὰ ἐκπληρώση εἰς τὴν Ἱερουσαλήμ.

  6. Τὸ μέγεθος τοῦ ἔργου, ἡ ποιότητὰ του καὶ ἡ ὅλη άνυπέρβλητη ἐκτέλεσι προδίδουν καλλιτέχνες προερχομένους ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολι. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ, ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ,σελ. 16

  7. Ματθ. ΙΖ, 2. «... ἔλαμψε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος, τὰ δὲ ἱμάτια αὐτοῦ ἐγένετο λευκὰ ὡςτὸφῶς...» Λουκ.9,29: «...καὶἐγένετοἐντῷπροσεύχεσθαιαὐτὸντὸεἶδοςτοῦπροσώπου αὐτοῦ ἕτερον καὶ ὁ ἱματισμὸς αὐτοῦ λευκὸς ἐξαστράπτων. Λουκ. 9,29 : Καὶ ἐνῶ προσηύχετο, ἔγινε ἡ ἐξωτερικὴ τοῦ μορφὴ τοῦ προσώπου τοῦ διαφορετικὴ καὶ ἡ ἐνδυμασία τοῦ ὁλόλευκη καὶ ἀπαστράπτουσα. Ὁ Μάρκος (9:2-3).περιγράφει τὴ σκηνὴ ὡς ἑξῆς: «καὶ μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν, καὶ τὰ μάτια αὐτοῦ ἐγένετο στίλβοντα, λευκὰ λίαν ὡς χιών, οἷα γναφεὺς ἐπὶ γῆς οὐ δύναται οὕτω λευκᾶναι»

  8. Ἐλάχιστοι στίχοι ἀπὸ τὸν Ἑσπερινὸ καὶ τὸν Ὄρθρο τὰ ἑορτῆς: 

... Τῆς ἐνθέου δόξης ἀξιωθήσονται...
.... ἐθαύμαζον βλέποντες, Μωϋσῆν καὶ Ήλίαν συλλαλοῦντὰς σοὶ τὰ μέλλοντα συμβαίνειν σοὶ , καὶ φωνὴ ἐκ τοῦ Πατρός, ἐμαρτύρει λέγουσα Οὗτος ἐστὶν ὁ Υἱὸς μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα, ·
.... μεταμορφωθεὶς, ἀπαστράψαι πάλιν πεποίηκας, μεταστοιχειώσας αὐτήν, εἰς τὴν σὴν τῆς Θεότητος δόξαν τε καὶ λαμπρότητα διὸ βοῶμὲν σοι Δημιουργὲ τοῦ παντός, Κύριε δόξα σοι.
..... Τὸ ἄσχετον τῆς σῆς φωτοχυσίας, καὶ ἀπρόσιτον τῆς Θεότητος, θεασάμενοι τῶν Ἀποστόλων οἱ πρόκριτοι ·
.... τὴν δόξαν τῆς θεϊκῆς σοῦ μορφῆς ἔβλεπον γὰρ τὰ ἱμάτιὰ σοῦ, ἀστράψαντα ὡς τὸ φῶς καὶ τὸ πρόσωπὸν σοῦ ὑπὲρ τὸν ἥλιον ·
.... οἳ κατιδόντες Δέσποτα τὴν δόξαν σοῦ, τῇ ἀστραπῇ σοῦ ἐξέστησαν, ὁ τότε τούτοις, τὸ φῶς σοῦ λάμψας,

  1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ, ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ, σελ. 232

  2. «Γιὰ τὸν πρεσβύτερο Λογγῖνο καὶ πρεσβύτερο Ἰωάννη γνωρίζουμε ὅτι ἦταν ζωντανοὶ κατὰ τὸ χρόνο κατασκευῆς τοῦ ψηφιδωτοῦ, ἀλλὰ οἱ χρονολογίες μᾶς εἶναι ἄγνωστες. Τογεγονὸς ὅτι φέρουν τετράγωνα φωτοστέφανα δηλώνει πῶς ὅταν κατασκευάστηκε τὸ ψηφιδωτὸ βρισκόταν καὶ οἱ δύο ἐν ζωῇ.» Κ. Μανάφης, Οἱ Θησαυροὶ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης, Ἀθήνα 2006, σελ.62-Λογγῖνο

Μερική βιβλιογραφία

1. ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΣΙΝΑ, ΕΚΔΟΣΗ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΣΙΝΑ
2. Κόττης Κωνσταντίνου, Σχόλια θεολογικά και εικονογραφικά στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2017

3 Κ. Μανάφης, Οι Θησαυροί της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης, Αθήνα 2006

4 ΜΑΜΕΑ ΑΘΗΝΑ, Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΚΑΙ Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ

ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΣΙΝΑ, Θεσσαλονίκη 2015.
5. ΝΑΝΩ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ, ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ

6. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ, Περιοδική ἔκδοση Ἱ. Μητροπόλεως Κωνσταντίας - Αμμοχώστου, Ἔτος 4ο (2011) • τεῦχος 11o
7. Πρωτοπρ. Δημητρίου Β. Τζέρπου, Η Εορτή της Μεταμορφώσεως του Κυρίου, «Πνευματική Διακονία», Περιοδική Έκδοση τής ’Ίεράς Μητροπόλεως Κωνσταντίας – Αμμοχώστου Έτος 4ο (2011), τεύχος 11ο

8. πρωτοπρ. Κωνσταντίνου Καραϊσαρίδη, Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Σωτῆρος στή βυζαντινή Λειτουργία καί Ὑμνογραφία,( (Εἰσήγηση στό Διεθνές Λειτουργικό Συνέδριο, 2008)
9. Σωτηρίου Δεσπότη, Η ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΣΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (3, 1- 13), «Πνευματική Διακονία», Περιοδική Έκδοση τής ’Ίεράς Μητροπόλεως Κωνσταντίας – Αμμοχώστου, Έτος 4ο (2011), τεύχος 11ο


Πρόσφατες αναρτήσεις

  • Δεν υπάρχουν δημοσιεύσεις προς εμφάνιση

Τοπολαλιά

 

Οι γειτονιές μας

ΒΡΥΤΖΑΧΑ web tv

Μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι

dd

Μετεωρολογικός σταθμός Ζωτικού

Screenshot 2023 04 27 at 5.14.24 PM

Screenshot 2023 04 27 at 10.43.18 PM

Ellinomatheia1

Screenshot 2023 04 27 at 11.18.15 PM

Λογοτεχνία

Ενα παραμύθι

Για τον Αγγελο Σικελιανό

Κώστας Βάρναλης

Γιάννης Ρίτσος

Γιώργος Σεφέρης

Η ιστορία του Ζωτικού

Η εξέλιξη του πληθυσμού του Ζωτικού από την απελευθέρωσή του από τους Τούρκους έως σήμερα

ΖΩΤΙΚΟ (ΛΙΒΙΚΙΣΤΑ) ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Μύθος και Λόγος - Μέρος 2.

Συμβόλαιο αγοροπωλησίας Ζωτικού

Έρευνες

Γραμματικοί και Συντακτικοί Κανόνες του Ιδιώματος

ΤΟ ΜΑΝΤΗΛΙ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ και την λογοτεχνία - Μέρος 3.

Στα χρόνια που πέρασαν - Μέρος 3.

Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΟ ΖΩΤΙΚΟ - ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Το Ζωτικό στην ιστορία

Το Ζωτικο στις τέχνες - Φρειδερίκη Παπαζήκου

Το Ζωτικο στις τέχνες - Φώτης Μότσης

Αφηγήσεις

Αφιερώματα

Περιηγήσεις

periigiseis

Γιορτές

giortes

Δημιουργίες

dimiourgies

Παρουσιάσεις

parousiaseis