ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΓΙΑΝΝΗ ΜΠΑΝΙΚΑ ΣΕ ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΣΤΟ ΣΙΣΤΡΟΥΝΙ ΚΑΙ ΤΟ ΖΩΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΤΟ ΣΙΣΤΡΟΥΝΙ ΣΤΙΣ 25-07-2010

(με τα πραγματικά γεγονότα και τις λεπτομέρειες των μαχών)

Αγαπητοί φίλοι, Συμπατριώτες και Συμπατριώτισες,

Η δεύτερή μου ιδιότητα είναι του εκφωνούντος τον πανηγυρικό της ημέρας, σε ανάμνηση της μάχης στο Σιστρούνι. Προτίμησα, αγαπητοί συμπατριώτες, αντί να αναφερθώ γενικά και αόριστα στον πόλεμο των Σουλιωτών εναντίον του κατακτητή, να περιγράψω πώς ακριβώς έγινε η μάχη στο Σιστρούνι, αλλά και στο γειτονικό Ζωτικό, μιάς που η μάχη στη Βρυτζάχα έγινε τρεις μέρες αργότερα στον ίδιο λοιπόν γεωγραφικό χώρο, με τα ίδια στρατεύματα, τους ίδιους πρωταγωνιστές, αλλά και τα ίδια αποτελέσματα.

Για την περιγραφή των γεγονότων, χρησιμοποίησα το ανέκδοτο βιβλίο του ανώνυμου Έλληνα με τα αρχικά Ε.Δ.Μ. και τίτλο τα «Ηρωικά θαύματα των Σουλιωτών και Σουλιωτιδών». Για την καλύτερη κατανόηση του κειμένου, επιχείρησα να αλλάξω την απλή καθαρεύουσα που είναι γραμμένο το βιβλίο και να το προσαρμόσω στη σύγχρονη Νεοελληνική. Προς τούτο, θα ζητήσω συγγνώμη από τον ανώνυμο Έλληνα, αλλά θα απονείμω ευχαριστίες στον Δημήτριο Πύρρου Ζιώγα, γιατί είναι αυτός που ανακάλυψε το βιβλίο στο εξωτερικό και το έθεσε στη διάθεσή μου.

Κάπως έτσι λοιπόν και μετά από κάποιο σημείο αρχίζει η περιγραφή ...........
….Κάποιο άλλο Σουλιώτικο σώμα, με διακόσιους ντόπιους και αρχηγούς τον Γεώργιο Καραμπίνη, Γεώργιο Μότση και Κολιοδημήτρη, ώρμησε στη Λιβίκστα κατά του στρατοπεδευμένου σε αυτή Μέτσο-Μπόνου, ο οποίος είχε χίλιους πεντακόσιους υπό την οδηγία του. Ήταν τόση η ορμή, ώστε τον ανάγκασε ν’ αφήσει στο πεδίο της μάχης πάνω από σαράντα νεκρούς, εκτός από τους τραυματίες. Τον υποχρέωσαν να εγκαταλείψει τη θέση του και να κλεισθεί με τους έντρομους στρατιώτες του σε ορισμένα σπίτια και στην εκκλησία του χωριού για την ασφάλειά του. Σε αυτή τη συμπλοκή, οι Σουλιώτες είχαν δύο μόνο νεκρούς και πέντε τραυματίες.
Ο Αλή πασάς, αφού είδε ότι το σχέδιό του δεν επέτυχε και ότι αυτές οι μάχες και αψιμαχίες όχι μόνο απέβαιναν όλες εις βάρος του, αλλά έδιναν θάρρος στους Σουλιώτες και αποθάρρυναν τους δικούς του, άλλαξε σχέδιο. Διέταξε αμέσως όλους τους οπλαρχηγούς να κατευθυνθούν εις την Βρυτζάχα και αφού ενωθούν όλοι μαζί να ετοιμασθούν για γενική μάχη, την έκβαση της οποίας δεν αμφέβαλε καθόλου, επειδή οδηγούσε ο ίδιος τον στρατό και τους έμπειρους αρχηγούς του, αλλά και επειδή στήριζε τις ελπίδες του στο πλήθος και στην ανδρεία των στρατευμάτων του, όπως και στις πλούσιες υποσχέσεις που έδινε στον καθένα ξεχωριστά.
Ήταν, όμως, ευτύχημα ότι ο στρατός του δεν μπόρεσε να φθάσει έγκαιρα στη Βρυτζάχα για να ενωθεί με αυτούς που βρίσκονταν ήδη εκεί και επειδή νύχτωσε στρατοπέδευε χωρίς να υποπτευθούν στο Σιστρούνι. Οι Σουλιώτες, αφού ειδοποιήθηκαν έγκαιρα για το νέο σχέδιο του εχθρού, αποφάσισαν να το ματαιώσουν με οποιοδήποτε μέσο μπορούσαν. Τότε, διακόσιοι μάχιμοι Σουλιώτες, υπό την οδηγία των ανδρειότερων και εμπειροτέρων οπλαρχηγών Φώτου Τζαβέλλα, Γόγκου Δαγκλή, Σκούμπου Δράκου, Κολιοδημήτρη, Κίτζου Πανομάρα, Πάσχου Δάλα, αποφάσισαν ή να νικήσουν ή να πεθάνουν.
Κατευθύνθηκαν, λοιπόν, νύχτα προς το Σιστρούνι και αφού πλησίασαν το εχθρικό στρατόπεδο, οχυρώθηκαν πίσω από βράχους σε μέρος φυσικώς οχυρότατον. Μόλις γλυκοχάραξε, έστειλαν προς τους εχθρούς δύο στρατιώτες, για να τους ρωτήσουν από μακριά χλευάζοντας «από πού έρχονται, τί ζητούν εκεί, πού σκοπεύουν να πάνε, αν πεινάνε, διψάνε κ.λπ.». Μόλις άκουσαν αυτά οι εχθροί εξεπλάγησαν, γιατί δεν έλπιζαν να δουν τους Σουλιώτες τόσο κοντά. Οι σαρκαστικοί όμως λόγοι νευρίασαν αυτούς σε τέτοιο βαθμό, ώστε μερικοί εξ αυτών, αφού πήραν τα όπλα, όρμησαν εναντίον των δύο στρατιωτών για να τους τιμωρήσουν, μιας και τους εξέλαβαν ως μόνους. Ενώ καταδίωκαν τους δύο Σουλιώτες, οι οποίοι υποχωρούσαν πίσω από βράχια που ήταν κρυμμένοι οι συμπολεμιστές τους, κατάλαβαν ότι έπεσαν σε ενέδρα, γι’ αυτό φώναξαν τους συντρόφους τους προς βοήθεια. Αμέσως, πάνω από δύο χιλιάδες εχθροί όρμησαν με γυμνά τα ξίφη κατά των Σουλιωτών αλαλάζοντες. Προπορεύετο ένας εκ των πιο έμπειρων αρχηγών, ο Μουσταφά Ζυγούρης. Οι Σουλιώτες ατάραχοι και ατρόμητοι στις οχυρές θέσεις τους υποδέχθηκαν τους εχθρούς διά ζωηρού πυρός, αφού σκότωσαν κατά την πρώτη έφοδο πάνω από σαράντα, εκτός των πληγωμένων, προκαλούσαν τους άλλους με βρισιές. Βλέποντας οι εχθροί τα πτώματα των συγγενών και φίλων διάσπαρτα μπροστά τους και τους εαυτούς τους περιφρονημένους και να βρίζονται, εξεμάνησαν και στηριζόμενοι στο πλήθος του στρατεύματός τους που υπερέβαινε τους δέκα χιλιάδες, προχώρησαν δύο χιλιάδες προς τις θέσεις των Σουλιωτών. Ο οξυδερκής, όμως, Τζαβέλλας παρατήρησε κάποιον εχθρό με γυμνό το ξίφος να οδηγεί, εμψυχώνει και παροτρύνει τους στρατιώτες. Κατάλαβε αμέσως ότι αυτός ήταν ο αρχηγός των εχθρών, πυροβολεί εναντίον του εύστοχα και ρίχνει αυτόν κατά γης τραυματισθέντα και επειδή νόμισε ότι δεν «τον πήρε κατάκαρδα» εξορμά εναντίον του με γυμνό το ξίφος και τον αποκεφαλίζει. Ο φονευθείς από τον Τζαβέλλα, ήταν πράγματι ο αρχηγός των εχθρών, ο γενναίος Μουσταφά Ζυγούρης. Το παράδειγμα του Τζαβέλλα μιμήθηκαν αμέσως και οι λοιποί Σουλιώτες, εφορμώντας με μανία κατά των εχθρών. Μόλις είδαν αυτοί την ζημιά τους, την ακάθεκτο εφόρμηση των Σουλιωτών και προπαντός τον θάνατο του ανδρείου αρχηγού Μουσταφά Ζυγούρη, τράπηκαν σε αισχρά φυγή, αφού προηγουμένως, αν και δεκαπλάσιοι, άφησαν το πτώμα του αρχηγού τους στα χέρια των Σουλιωτών, καθώς επίσης πολύτιμα λάφυρα επτά αιχμαλώτους, τις δάφνες της νίκης και κατέφυγαν έντρομοι στο στρατόπεδό τους. Αυτοί που βρίσκονταν στο στρατόπεδο, μόλις είδαν τους συναδέλφους τους να επιστρέφουν κακήν κακώς και χωρίς τον αρχηγό εξεπλάγησαν και αντί να ενθαρρύνουν αυτούς που έφευγαν, εγκατέλειπαν εκείνοι πρώτοι το στρατόπεδο χωρίς να τους καταδιώκει κανείς. Οι Σουλιώτες, αφού λαφυραγώγησαν το εχθρικό στρατόπεδο και χωρίς να χάσουν ούτε έναν στρατιώτη, επανέκαμψαν τροπαιούχοι στο Σούλι, ψάλλοντας τα νικητήρια. Την ένδοξο αυτή νίκη, η οποία έγινε γύρω από το Σιστρούνι την 9η Ιουνίου του 1800, στρατιώτες και οπλαρχηγοί την απέδωσαν χωρίς ζηλοτυπία στην τόλμη του ατρόμητου Φώτο Τζαβέλλα.
Ο Αλή πασάς, ο οποίος όλο αυτό το διάστημα διέμενε στη Λίπα, μόλις του αναγγέλθηκε η λυπητερή είδηση για την περί του Σιστρουνίου ήττα, εξήλθε από τη Λίπα επικεφαλής τεσσάρων χιλιάδων σωματοφυλάκων και πορευόμενος προς το Σιστρούνι συνάντησε τον νικηθέντα στρατό κακήν κακώς διασκορπισμένο στα πέριξ του Σιστρουνίου. Τον συναθροίζει, τον ενθαρρύνει διά υποσχέσεων και ο ίδιος επικεφαλής τον οδηγεί στη Βριτζάχα. Φθάσας δε ο στρατός του εις την Βριτζάχα και ενωθείς με τον εκεί ευρισκόμενο στρατό, έλαβε διαταγή να είναι έτοιμος γιατί την επαύριον 12 Ιούνη θα γινόταν γενική και αποτελεσματική έφοδος κατά του Σουλίου. Νόμιζε δε ο Αλή ότι οι Σουλιώτες λίγα εικοσιτετράωρα μετά την νίκη στο Σιστρούνι, ουδόλως θα περίμεναν μια νέα επίθεση. Πράγματι, οι Σουλιώτες δεν ήλπιζαν σε συγκέντρωση του εχθρικού στρατού. Ευτυχώς, όμως, φίλος ειλικρινής από το εχθρικό στρατόπεδο, τους έβγαλε από τη δύσκολη θέση και τους έσωσε από τον κίνδυνο. Ήταν ο Ισλαμπέης της Παραμυθιάς, φίλος των Σουλιωτών, ο οποίος εκστράτευσε εναντίον τους ύστερα από πιέσεις και απειλές του πασά. Διά μυστικής του επιστολής πληροφορεί τον φίλο του και Βλάμη Φώτο Τζαβέλλα για το σχέδιο του πανούργου Αλή, προτρέποντάς τον για μεταμεσονύκτιο γιουρούσι στο εχθρικό στρατόπεδο. Πράγματι, ο Τζαβέλλας και αφού προηγουμένως διαλέγει τριακόσιους Σουλιώτες από τους πιο τολμηρούς και ανδρείους και ιδίως των διαπρεψάντων στη μάχη του Σιστρουνίου, αποφασίζει να εφορμήσουν νύχτα σπέρνοντας φωτιά και σίδηρο στο εχθρικό στρατόπεδο. Με το που έπεσε το σκοτάδι, πλησιάζουν οι ανδρείοι προς την Βρυτζάχα, περπατώντας αθόρυβα για να μην ξυπνήσουν τους σκοπούς, οι οποίοι εκοιμώντο αμέριμνοι κατά την συνήθεια των μισθωτών. Η νύχτα της ενδεκάτης προς δωδεκάτη Ιουνίου δεν ήταν μόνο ασέληνος, αλλά και μαύρα σύννεφα περιπλανιόνταν στις κορυφές των Σουλιώτικων βουνών. Με το πυροβόλο στο ένα χέρι και το γιαταγάνι στο άλλο, όρμησαν εναντίον του εχθρικού στρατοπέδου, σπέρνοντας τον τρόμο και τον θάνατο. Έντρομοι οι αφυπνισθέντες Τούρκοι, μη μπορώντας ένεκα του σκότους να διακρίνουν εχθρούς από φίλους, κουνούσαν τα όπλα στον αέρα φωνάζοντας «Σουλιώτετ, Σουλιώτετ, ως Βελέζερι», δηλαδή Σουλιώτες, Σουλιώτες ω αδερφοί. Συγχρόνως, θεία Νέμεσις ήλθε σε επικουρία. Οι ουρανοί άνοιξαν, βροντές, αστραπές και ογκώδες χαλάζι με σφοδρούς ανέμους συμπλήρωσε τον τρόμο τους, ψάχνοντας την σωτηρία τους στην γρηγοράδα των ποδιών τους. Πολύτιμα λάφυρα, πλήθος αιχμαλώτων ήταν τα τρόπαια της νίκης των Σουλιωτών, οι οποίοι είχαν τρεις μόνο νεκρούς και επτά τραυματίες, μεταξύ των οποίων και ο γενναίος οπλαρχηγός Πανομάρας. Πάνω από διακόσιους νεκρούς και αμέτρητους τραυματίες άφησαν οι εχθροί στο πεδίο της μάχης. Για πολλές μέρες η δυσωδία των σηπόμενων πτωμάτων κατέστησε το Λιβάδι της Βριτζάχας απρόσιτο.
Αγαπητοί συμπατριώτες
Σουλιώτες και Σουλιώτισσες
Όλα αυτά που μόλις ακούσατε και τα οποία αποτελούν ένα μικρό μέρος της πλούσιας ιστορίας μας, συνέβησαν στον τόπο που γεννηθήκαμε μεγαλώσαμε και πατάμε μέχρι σήμερα. Πρωταγωνιστές των ηρωικών θαυμάτων όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο ανώνυμος συγγραφέας στον τίτλο του βιβλίου του ήταν οι πρόγονοί μας.
Αυτός ο λιτός φτωχικός και συνάμα επιβλητικός τόπος έδωσε μαθήματα ηρωισμού και λευτεριάς στα πέρατα της Οικουμένης. Οι απόγονοι όλων αυτών των μυθικών μορφών είστε εσείς. Κρατήστε ζωντανά τα ιδανικά της φυλής. Διαφυλάξτε ως κόρη οφθαλμού τις προγονικές αξίες. Μεταλαμπαδεύστε στα παιδιά σας το ύψιστο αγαθό της ελευθερίας. Ενώστε λοιπόν τις φωνές σας με την δικιά μου για να αναφωνήσουμε
_αιώνια η μνήμη σας άξια της πατρίδας τέκνα.
_Είθε να φανούμε αντάξιοί τους όποτε και αν χρειαστεί.