adelfotita  Αδελφότητα Ζωτικιωτών Αθήνας”

Σύλλογος Ζωτικιωτών "Η ΒΡΥΤΖΑΧΑ"   

Σύνδεση / εγγραφή

Αρχείο φωτογραφιών

Η Αδελφότητα Ζωτικιωτών στο Facebook

zotiko 2

Ο Σύλλογος Ζωτικιωτών στο Facebook

vrytzacha

Διαδικτυυακές Δημ. Υπηρεσίες

Screenshot 2023 04 27 at 1.38.35 PM

Ελληνικό Κτηματολόγιο

Screenshot 2023 04 27 at 1.48.41 PM

Α.Α.Δ.Ε.

Screenshot 2023 04 27 at 10.27.29 PM

Screenshot 2023 04 28 at 12.10.11 AM

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΟ ΖΩΤΙΚΟ

Μια από τις βασικές διαρθρωτικές αδυναμίες της "υπολειμματικής" ή "οριακής" αγροτικής οικονομίας του Ζωτικού είναι η ανεπαρκής και μη ορθολογική αξιοποίηση των υδάτινων πόρων.  Το Ζωτικό δεν παρουσιάζει υδρολογικές και γεωμορφολογικές ανισότητες και διαφοροποιήσεις έτσι που θα λέγαμε πως αυτό αποτελεί ένα ενιαίο υδατικό διαμέρισμα, με βασικό χαρακτηριστικό την σπατάλη των υδάτινων πόρων του, βασική αιτία της οποίας είναι η απουσία συνολικής και ολοκληρωμένης διαχείρισης. Για την απλούστευση παρά ταύτα της εργασίας μας θα θεωρήσουμε ότι το Ζωτικό αποτελείται από δύο αλληλεξαρτώμενα κύρια οικοσυστήματα:

-    Το ορεινό οικοσύστημα που περιλαμβάνει τον δυτικό ορεινό όγκο, Βράτιμο, Βίγλα, Ριζό, Πηγαδάκια, Βρυτζάχα, Λιβάδι και
-    Το κοινοτικό οικοσύστημα, το οποίο φιλοξενεί και την οικιστική δραστηριότητα των Ζωτικιωτών.

1. Το ορεινό οικοσύστημα

Το ορεινό οικοσύστημα του Ζωτικού αποτελεί τμήμα του γενικότερου οικοσυστήματος του ορεινού όγκου των βουνών του Σουλίου. Η διάταξη των πηγών του γενικού αυτού 
οικοσυστήματος τόσο στην περίμετρό του όσο και στην υπόλοιπη επιφάνειά του, μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως ο ορεινός αυτός όγκος διαθέτει τον δικό του υδροφόρο ορίζοντα, ο οποίος και μεγάλος είναι και με μεγάλη περατότητα. Η μεγάλη περατότητα αυτού του υδροφόρου ορίζοντα  καθιστά δυσχερή και εν πάσει περιπτώσει ασύμφορη για τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις την άντληση υδάτων κατ’ ευθείαν από τον υδροφόρο ορίζοντα.
Στο ορεινό οικοσύστημα του Ζωτικού υπάρχουν τρεις βασικές πηγές: Η Βρυτζάχα, τα Πηγαδάκια και το Βράτιμο. Η πηγές στην Βρυτζάχα και στα πηγαδάκια τροφοδοτούν την κεντρική ύδρευση του Ζωτικού. Η ανεπάρκεια ύδατος στο Ζωτικό κατά τους θερινούς κυρίως μήνες οφείλεται κυρίως

-    στην κακή κατασκευή του δικτύου της κεντρικής ύδρευσης με αποτέλεσμα να υπάρχει σημαντική απώλεια ύδατος
-    στην ελλειπή υδρομάστευση, ιδιαίτερα στην πηγή της Βρυτζάχας
-    στην χρήση του νερού της κεντρικής ύδρευσης για γεωργικές καλλιέργειες.

Το ορεινό οικοσύστημα του Ζωτικού αποτελεί ταυτόχρονα για τους Ζωτικιώτες και τον θερινό βοσκότοπο των κοπαδιών τους. Αυτό σημαίνει πως οι πηγές στην Βρυτζάχα και τα Πηγαδάκια αποτελούν τους μοναδικούς υδροδότες για το πότισμα των εκτρεφομένων ζώων (αιγοπροβάτων και βοοειδών) καθώς και των αγρίων αλόγων. Η κατασκευή, ως εκ τούτου ειδικών ποτιστρών αυτόματης πλήρωσης προσαρμοσμένων στις ιδιαιτερότητες  των εκτρεφομένων ζώων και των αγρίων αλόγων αποτελεί βασική παράμετρο μιας μελέτης ορθολογικής διαχείρισης των υδατικών πόρων.
Η μορφολογία του εδάφους και ειδικότερα το βαθύ ρέμα του Βελέβου δυσχεραίνει την ένταξη της πηγής του Βρατίμου στην κεντρική ύδρευση του Ζωτικού, θα μπορούσε παρά ταύτα να ενταχθεί στο συνολικό υδροδοτικό σύστημα του Ζωτικού υποστηρίζοντας γεωργοκτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις.

2. Το κοινοτικό οικοσύστημα

Το κοινοτικό ή οικιστικό οικοσύστημα εκτείνεται από τους πρόποδες των ανατολικών κλιτών της Βρυτζάχας μέχρι τον κάμπο. Ο οικιστικός ιστός εκτείνεται σε πέντε περίπου χιλιόμετρα κατά μήκος της κύριας οδικής αρτηρίας του Ζωτικού και σε δύο το πολύ χιλιόμετρα κατά πλάτος, με εντονότερη συγκέντρωση στα δυτικά της αρτηρίας αυτής.
Το κοινοτικό οικοσύστημα διαθέτει αρκετές πηγές, οι περισσότερες εξ αυτών έχουν σχεδόν εγκαταλειφθεί μετά την κατασκευή της κεντρικής ύδρευσης. Συνολικά η υφιστάμενη κατάσταση χαρακτηρίζεται από σπατάλη των υδατικών πόρων και αποτελεί  φυσική συνέπεια της απουσίας συνολικής και ολοκληρωμένης διαχείρισης
Η κακή κατασκευή του δικτύου της κεντρικής ύδρευσης και η ελεύθερη εκροή νερού από τους υδροσωλήνες και την δεξαμενή στο Ριζό έχει ως παράπλευρη συνέπεια την αποδυνάμωση της συνεκτικότητας του βιολογικού φλοιού με αποτέλεσμα αυτό να γλυστρά  πάνω στην λιθόσφαιρα (κατολισθήσεις), φαινόμενο, το οποίο έχει ενταθεί στο Ζωτικό τα τελευταία χρόνια. Τις κατολισθήσεις επιτείνουν οι επιφανειακές πηγές, τα ύδατα των οποίων έχουν χάσει για διάφορους λόγους την φυσική τους απορροή και διαχέονται και αυτά στον βιολογικό φλοιό.



Στο παραπάνω σχήμα φαίνεται η περιοχή, η οποία πλήττεται περισσότερο από τις κατολισθήσεις.

Μια ορθολογική, επομένως διαχείριση των υδατικών πόρων του Ζωτικού οφείλει να διατηρεί την υδρολογική ισορροπία και το υδρολογικό ισοζύγιο του υπόγειο νερού και να θεραπεύει τις αιτίες οι οποίες προκαλούν την σπατάλη. Ταυτόχρονα πρέπει να λαμβάνει επαρκή μέριμνα για την διατήρηση της σταθερότητας του βιολογικού φλοιού, αποστραγγίζοντάς τον και φυσικά την μέριμνα για την απορροή κάθε υπερχείλισης των υδροφόρων στρωμάτων.

Αυτό σημαίνει:

  • 1.    Επαρκή υδρομάστευση στις δύο κύριες πηγές τροφοδοσίας του Ζωτικού, την Βρυτζάχα και τα Πηγαδάκια.
  • 2.    Επανακατασκευή ή επιδιόρθωση της δεξαμενής στο Ριζό και σε κάθε περίπτωση φροντίδα η υπερχείλιση της δεξαμενής να οδηγεί τα νερά σε φυσική απορροή.
  • 3.    Εναρξη συνολικής αντικατάστασης του δικτύου ύδρευσης και ενδεχομένως επανασχεδιασμός του κατά τρόπο που να ελαχιστοποιούνται αν δεν μηδενίζονται οι απώλειες ύδατος κατά την μεταφορά του στα νοικοκυριά.
  • Η εκροή υδάτων από το κεντρικό δίκτυο συμβάλλει αρκετά στην αποσταθεροποίηση της συνοχής του βιολογικού φλοιού του εδάφους και στην ύπαρξη του φαινομένου των κατολισθήσεων.
  • 4.    Υδρομάστευση, κατασκευή ή επανακατασκευή βρυσών των πηγών που βρίσκονται σε κοινοτικούς χώρους και σε κάθε περίπτωση φροντίδα για την φυσική απορροή των νερών και των υπερχειλίσεων και χρήση των νερών αυτών για τις γεωργικές καλλιέργειες.
  • 5.    Για τις υπόλοιπες πηγές ιδιωτικών εδαφών θα πρέπει να δοθούν κίνητρα και ενδεχομένως επιχορηγήσεις για την υδρομάστευση και την φυσική απορροή των νερών και των υπειχειλίσεων και χρήση των νερών αυτών για τις γεωργικές καλλιέργειες.
    • 6.    Κατά μήκος του τμήματος, το οποίο πλήττεται από τις κατολισθήσεις, θα πρέπει να κατασκευαστούν πηγάδια, κυρίως εκεί που υπάρχουν ενδείξεις ύπαρξης επιφανεικών υδάτων, τα οποία θα συγκεντρώνουν τα διαχεόμενα στον βιολογικό φλοιό ύδατα και χρήση των νερών αυτών για τις γεωργικές καλλιέργειες.
  • Τα πηγάδια αυτά θα αποστραγγίζουν τον βιολογικό φλοιό και θα συμβάλουν έτσι τα μέγιστα στην σταθεροποίησή του.
  • Για την κατασκευή τους θα πρέπει να δοθούν κίνητρα στους ιδιοκτήτες των εδαφών και επιχορηγήσεις η δε χωροταξική τοποθέτησή τους θα πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες, οι οποίο θα υποδειχθουν από ειδικούς γεωτεχνικούς κατόπιν συγκεκριμένης μελέτης.
  • Σε κάθε δε χωράφι και περιμετρικά αυτών θα πρέπει να κατασκευαστούν αυλάκια, τα οποία θα οδηγούν τα όμβρια ύδατα σε ασφαλή απορροή.
  • 7.    Η χρήση του νερού θα πρέπει να διαφοροποιείται και να ελέγχεται ανάλογα με την προέλευσή του (κεντρική ύδρευση, επιφανειακές πηγές κλπ).


Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην φυσική απορροή των βρυσών και πηγαδιών. Το νερό κάθε πηγής θα συγκεντρώνεται σε μικρή δεξαμενή για την καλύτερη γεωργική χρήση του ειδικά τους θερινούς μήνες. Ολες οι υπερχειλίσεις θα πρέπει να διοχετεύονται είτε με ανθεκτικούς σωλήνες είτε με κανάλια (προτιμώμενη λύση) σε παραπλήσιους χειμάρρους  (λάκκους), ο ρους των οποίων δεν θα συναντά εμπόδια (κατακρημνίσεις λόγω των οδικών και άλλων έργων) μέχρι τον κάμπο.
Το συνολικό κόστος όλων των ανωτέρω κατασκευών μπορεί να καλυφθεί από κοινοτικούς και εθνικούς πόρους, ζήτημα το οποίο δεν είναι της παρούσης.

Για την αντιμετώπιση των κατολισθήσεων έχει προταθεί και η κατασκευή αντερεισμάτων για την συγκράτηση του φλοιού. Η πρόταση αυτή δεν λύνει, κατά την άποψή μου, το πρόβλημα, αφού η συνεκτικότητα του βιολογικού φλοιού συνεχώς θα υποχωρεί λόγω της συνεχιζόμενης διάχυσης των επιφανειακών υδάτων στο εσωτερικό του. Με δεδομένο δε ότι ο βιολογικός φλοιός εκτείνεται σε βάθος δύο και τριών ακόμη μέτρων η λύση των αντερεισμάτων συνεπάγεται και υψηλό κόστος κατασκευής, αφού κάθε αντέρεισμα θα πρέπει να θεμελιωθεί στην λιθόσφαιρα, άλλως θα αποτελέσει τμήμα του μετακινούμενου φλοιού.

Είναι όμως αλήθεια ότι η κοίτη του Παλεοχώρη αποτελείται βασικά από σχιστόλιθους (ρίπα), οι οποίοι διαβρώνονται και παρασύρονται εύκολα από τα ορμητικά νερά τον χειμώνα με αποτέλεσμα τα πλάγια σχιστολιθικά πετρώματα να υποχωρούν κάτω από την πίεση του υπερκείμενου και εμπλουτισμένου με το επιφανειακά ύδατα βιολογικού φλοιού. Αυτό αποτελεί ένα πρόβλημα που θέλει την λύση του. Είναι μάλλον σίγουρα πως αν ο φλοιός αποστραγγιστεί η πίεσή του στα πλάγια σχιστολιθικά πετρώματα του Παλεοχώρη θα υποχωρήσει σημαντικά.

Εν κατακλείδι, ακόμη και αν υπάρχουν διαφωνίες ως προς την βασική αιτία των κατολισθήσεων, οι ανωτέρω προτάσεις στην υλοποίησή τους θα καλύψουν με επάρκεια τις ανάγκες Ζωτικού σε νερό τόσο για τα νοικοκυριά όσο και για τις παντός είδους καλλιέργειες, γεωργικές και κτηνοτροφικές, ζήτημα το οποίο και αποτελεί την βασική αιτία συγγραφής αυτής της πρότασης.

 

Ι. Μότσης

Γιορτή Αδελφότητας 2025

Adelfotita

 

Τοπολαλιά

 

Οι γειτονιές μας

ΒΡΥΤΖΑΧΑ web tv

Μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι

dd

Μετεωρολογικός σταθμός Ζωτικού

Screenshot 2023 04 27 at 5.14.24 PM

Screenshot 2023 04 27 at 10.43.18 PM

Ellinomatheia1

Screenshot 2023 04 27 at 11.18.15 PM

Λογοτεχνία

Ενα παραμύθι

Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ

Νικος Καζαντζάκης

Γιώργος Σεφέρης

Ὁ βράχος καὶ τὸ κύμα

Η ιστορία του Ζωτικού

ΖΩΤΙΚΟ (ΛΙΒΙΚΙΣΤΑ) ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Συμβόλαιο αγοροπωλησίας Ζωτικού

Η εξέλιξη του πληθυσμού του Ζωτικού από την απελευθέρωσή του από τους Τούρκους έως σήμερα

Μύθος και Λόγος - Μέρος 2.

Έρευνες

ΤΟ ΜΑΝΤΗΛΙ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ και την λογοτεχνία - Μέρος 2.

Ζωτικό Ιωαννίνων | Ο τόπος και οι άνθρωποι μέσα από τις μνήμες του Προκόπη Παπαφώτη

Το Μαντήλι στην λογοτεχνία - ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ

Το Μαντήλι στην λογοτεχνία - ΚΡΥΣΤΑΛΛΗΣ

Το Ζωτικό στην ιστορία

Το Ζωτικο στις τέχνες - Φρειδερίκη Παπαζήκου

Το Ζωτικο στις τέχνες - Φώτης Μότσης

Αφηγήσεις

Αφιερώματα

Περιηγήσεις

periigiseis

Γιορτές

giortes

Δημιουργίες

dimiourgies

Παρουσιάσεις

parousiaseis