Ο πνευματικός και ψυχικός δεσμός με το χωριό μας
Δημητρίου Μίχα, τ. Δ/ντής της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής
Όταν κάποιος αναφέρεται στον τόπο απ’ όπου κρατούν οι ρίζες του, ανασκιρτά γιατί αισθάνεται τον ορισμό στοιχείων της ταυτότητός του. Αν όμως είναι ταυτόχρονα και η γενέτειρα που σού χάρισε την πρώτη Ανατολή της ζωής που ενέχεε την χαρά και την αθωότητα των παιδικών σου χρόνων στο σπιτικό και στις…χωραφιές, τότε η γενέθλιος Eστία λειτουργεί εσαεί ως μυστήριος ομφάλιος λώρος που σε συνδέει με την «μητρική» της αγκάλη.
…Όταν με την διαδρομή του χρόνου εισέπραττες ερεθίσματα, εικόνες, βιώματα του Φυσικού, Σχολικού και Κοινωνικού περιβάλλοντος με το πνεύμα και την νοοτροπία του σπιτιού σου, με το έθιμο, την γιορτή, τον ήχο του κλαρίνου, το πανηγύρι, ή με όποια άλλη εκδήλωση χαράς, στενόχωρης κατάστασης, ή άχαρης βιωτής από Ανάγκες, στερήσεις, ξενιτιά, τότε διαμορφώνονταν - με έναν ιδιότυπο κώδικα αξιών και ήθους - όχι μόνο η προσωπική σου οντότητα αλλά και ο ακατάλυτος πνευματικός και ψυχικός δεσμός με τον τόπο Αυτόν.
Για μας τους μεγαλύτερους που ο χρόνος διαμονής στο Ζωτικό μάς ψήλωσε έως τουλάχιστον την εφηβεία μας και μέρος του αλώθηκε στο ανέμελο «κρυφτό» ανάμεσα στους λόγγους, στο παιχνίδι με εργόχειρη μπάλα ποδοσφαίρου (γεμίζοντας τσουράπι με κουρέλια!), στη βοσκή των οικόσιτων «μαναριών», στην πρώτη αφύπνιση του ερωτικού ψιθύρου, αλλά και στη σκληράδα του αλετριού και της σβάρνας του ξερικού χωραφιού, το Χωριό μας είναι και μια ζύμωση , γνωριμία και εμπειρία ζωής.
Στο Ζωτικό τότε, το βουνό, το χώμα, ο λάκκος, το μποστάνι, το νερό, το κακάβι, το κουρκούτι και ο τραχανάς, η αλισίβα, ο κάμπος, η φτέρη , το χαμόμηλο, η Άνοιξη, ο χειμώνας, το χελιδόνι, ο καλογιάννος, το βέλασμα, το γαύγισμα, τα στάχυα, ο μύλος, το ζαλίκι, το μουλάρι, το «καζάνι» κούμαρου ή τσίπουρου, η γάστρα και η πυροστιά, ο αργαλειός, ο αξέχαστος θυμόσοφος γέροντας, ο δάσκαλος, ο παπάς, ο Επιτάφιος και η Ανάσταση, ο γάμος, ο θλιβερός κτύπος της καμπάνας, τόσες και άλλες τόσες λειτουργίες Φύσης και Κοινότητας ήταν μια Ορφική μύηση γνώσης και ωριμότητας για μας.
Εδώ ξύπνησε η έξαψη της περιέργειας αλλά και η δυστροφία λύσεων σε αναπάντητα ερωτήματα για την παιδική σκέψη σχετικά με την ποικιλόμορφη ομορφιά των χρωμάτων του περιβάλλοντος, για την νομοτέλεια της γέννησης και της θνησιφόρου διαδρομής της, και εδώ έγινε έκπληξη και θαυμασμός η Συμπαντική τάξη, ο ρυθμός και η συμμετρία με την θέα ενός έναστρου Ουρανού μιας καλοκαιρινής νύχτας ανάμεσα στις καλαμποκιές. Εδώ «μορφοποιήσαμε» με ρεαλισμό την ανθρώπινη μετριοφροσύνη και σεμνότητα , όταν αισθανθήκαμε αμήχανα στο αγνάντεμα του απείρου και του Θείου. Εδώ όλες αυτές οι φυσικές τιτανικές δυνάμεις έγιναν – υποκειμενική μεν -, αλλά βιωματική ψυχική πληρότητα ως «μέτρον», «αρμονία», «ρυθμός», «ωραιότητα» και έγινε τρόπος της αισθητικής, καλλιτεχνικής και ηθικής μας έκφρασης.
…Στο άγονο και φτωχό αυτό Χωριό – το Ζωτικό - πλούτισα γόνιμα και εύφορα την φαντασία μου με τα παραμύθια της βάβω Νάσταινας και τον μακρόσυρτο Θρήνο του Λαζάρου (Σήμερα μαύρος Ουρανός σήμερα μαύρη μέρα (!)), με τα παραμύθια επίσης για τις Νύμφες και Νεραΐδες, Βασιλοπούλες και Βασιλόπουλα , κακόμορφα ξωτικά, κακές μητρυιές, δολοπλόκους συμβούλους, από ολιγόφυλλα βιβλιαράκια που έφερνε (γκρινιάζοντας) κατά παραγγελία ο πατέρας μου, γεμίζοντας κάποια μεσημέρια ξαπλωμένοι στον ίσκιο της κερασιάς.
Έτσι στο χωριό ζήσαμε και ευχάριστα και δύστυχα· είχαμε όμως και ευτράπελα …και περιπαικτικά. Θα αναφέρω ένα με χιουμοριστική διάθεση παρ’ ότι υποκρύπτει το εθιμικό δρώμενο του προξενιού που εξισορροπούσε ανάμεσα στην ευτυχία ή στην αναξιοπρεπή ταπείνωση ενός κοριτσιού που μεγάλωνε με όνειρο έναν επιτυχημένο γάμο. Θυμούμαι τις περιπλανώμενες καφετζούδες Φρόσω και Μαρία (από την Μουκοβίνα), που προσπαθούσαν, σε μια επίσκεψή τους, να διώξουν εμάς τα παιδιά για να μη προδώσουμε τάχα…μυστικοπαθή συνάντηση! «τυχερού προξενιού» (όλα αυτά βέβαια στο μυαλό τους γιατί η …συνωμοτική –τυχαία- παρέα ήταν οι γονείς μου, συγγενής γειτονοπούλα (Ρίνα) και ο «Βασιλγιώτης» (Βασίλειος Καρράς) αγροφύλακας τότε), πιστεύοντας πως θα μας τρομάξουν με «στοιχειά» των λάκκων που κλέβουν ανυπάκουα παιδιά (!!) και τα φαντάσματα των νεκρών του νεκροταφείου της Εκκλησίας μας που θυμιατίζουν μετά το μεσονύκτιο(!!)»·…Ύστερα βέβαια, σε γλαφυρή ατμόσφαιρα που προξενούσε περισσότερο η ακαμψία σοβαρότητας των λεγομένων τους, φανέρωναν πολύφερνες νύφες και λεβεντόκορμους νεαρούς στα…φλυτζάνια τους για παντρειά!! Φεύγοντας γέμιζαν ένα κατσαρόλι με γιαούρτι το οποίο ήδη είχε «λάχανα» βρασμένα που είχαν ριχτεί πάνω σε αυγά τηγανισμένα….Στο στομάχι δεν ανακατεύονται όλα;!!
…Ωραία Χρόνια! Όμορφο Χωριό!
Σ’ αυτό το χωριό πρωτάκουσα την βυζαντινή νότα στην κυριακάτικη λειτουργία από τον σεβάσμιο και αξέχαστο «Μητροπαπά» (Δημήτριο Παπαφώτη) γνωστός όμως σε όλη την ευρύτερη περιοχή της Λάκκας ως ψαθοποιός αλλά και για τον ειδικό αργαλειό υφαντικής σακιών που κατεγίγνετο, καθώς θυμούμαι και τον καλοσυνάτο – παραμυθικό λόγο του μπάρμπα Γιάννη Ζούμπο, επίτροπος τότε της Εκκλησίας. Επίσης δεν λησμονείται η φιλόξενη αγκαλιά της «Νασιοκαρέσιας» (Παναγιώτα Αθ. Καρρά), που μας φίλευε κηπουρικά παραγωγής της αλλά και με..δεσμίδες από …δεκάρες ή πενηνταράκια για να πάρουμε ζαχαρωτά από ένα εκ των τριών καφενείων τότε: Αδελφών Αθ. και Κων/νου Τσιρώνη, «Κώστασταύρου» (Κων/νου Αθανασόπουλου) και «Μπούση» (Χαράλαμπου Λιόντου).
Εννοείται πως ο καθένας μπορεί να προσθέσει πρόσωπα από τα οποία έχει διδαχθή την εσωτερική ομορφιά, την βιωματική σοφία, την αυθεντική λαϊκή ψυχή, την σοφή διακριτικότητα και αγνή λαϊκότροπη θρησκευτικότητα (π.χ. το όνομα που μου έρχεται αυθόρμητα είναι του «Νάσιο Γιάννη» (Αθανασίου Παπαζήκου), το δεξιότεχνο αυτοδίδακτο και εμπνευσμένου μεράκι του Κώστα Χρήστου (απίθανος λιθοδόμος-λιθοξόος), ή την αντίστοιχη τεχνική του «Κώτσιου Μπέλλου» (Κων/νος Μπέλλος), του Γιωργάκη Παππά (μοναδικός ξυλογλύπτης παπουτσιών που…τα διένειμε δωρεάν, αλλά τους …χάριζε και τον χαρακτηριστικό τους θόρυβο!), ύστερα του ευρηματικού μαραγκού Θεοχάρη Πάκου, κλπ. κλπ.
Πιθανόν κάποιος άλλος να εκφραστεί για συγχωριανούς μας πολύ θετικά για την καρδιακή καλοσύνη του, την ανόθευτη από υπολογισμούς φιλία, την αλληλέγγυα συνδρομή, την κρυφή πολλές φορές βοήθεια, αλλά και την γραφική αφηγηματικότητα στην παρέα (π.χ. τού Λάμπρου Τσουρά που θυμούμαι εγώ με το ιδιότυπο γέλιο του), ή την χυδαιολόγο…απονήρευτη και χαριτολόγο...εκτροπή(!!) …κάποιου…!..., Γενικώς χαρακτηριστικές και χαρισματικές , αξέχαστες φυσιογνωμίες συγχωριανών μας που σίγουρα αδικούνται στην παρούσα προβολή, επειδή λόγω άγνοιας μου δεν αναφέρονται.
Γι’ αυτό το χωριό μας - ανεξάρτητα αν θα εκτιμηθή ελκυστικό ή απωθητικό από κάποιον άλλον, για την γεωγραφική του θέση, ή για την αισθητική του αγριάδα ή γραφική ωραιότητα ή για την εσωτερική του (δυσ-)λειτουργικότητα με τα αραιόσπιτα και τους λασπόδρομους, για μας που μεγαλώσαμε στον χώρο του, όλα τα ανωτέρω είναι κομμάτι του εαυτού μας, της ψυχής μας και συμπεριφερόμαστε με συναισθηματική, ερωτική σχέση μαζί του.
Και όταν υποχρεωθήκαμε να ετοιμάσουμε μια βαλίτσα για να δημιουργήσουμε μια νέα ζωή υλοποιώντας ο καθένας μας τους στόχους του για κάτι καλύτερο και ποιοτικότερο, αυτή δεν γέμισε με «αλλαξιές», και «σκουτιά» , γιατί δεν είχαμε άλλα εκτός από αυτά που φορούσαμε, αλλά μόνο με τις εμπειρικές αυτές αναμνήσεις, οι οποίες σφράγισαν ανεξίτηλα όλες τις διαστάσεις του είναι μας. Λειτουργούσαν δε, με τέτοιον τρόπο που έτρεφαν στο χρόνο διεγερτικά τον Ν ό σ τ ο, (νόστιμον ήμαρ) κρύβοντας ο καθένας μας μέσα του έναν «πολύτροπο» Οδυσσέα που επιθυμεί διακαώς να επιστρέφει στην Ιθάκη του ξεπερνώντας Λωτοφάγους λησμονιάς και παρελκυστικές μαγευτικές Σειρήνες.
